|
بحران بی آبی و خیزش تشنگان (بهمن ۹۷) زینت میرهاشمی
سرانجام پس از 18 ماه خشک بودن زاینده روز، با باز کردن دریچه سد زاینده رود، آب در رودحانه زاینده روز جاری شد. این اقدام حکومت که فقط برای 20 روز است، هم موجب خوشحالی کشاورزان و مردم اصفهان شد و هم با اعتراض برای دایمی نبودن جریان آب همراه بود. اگر جنبش دلیرانه کشاورزان اصفهان نبود، پایوران رژیم به همین میزان از باز کردن دریجه سد زاینده روز هم اقدام نمی کردند. طی 20 روزی که آب در زاینده روز جاری بود، مردم با اشتیاق در کنار زاینده رود تجمع می کردند و با موزیک و رقص شادی می کردند. اما پس از گذشت ۲۰ روز در بامداد روز یکشنبه 28 بهمن، خروجی سد کاهش یافت تا پس از ۴۸ ساعت آب در بستر زاینده‌رود به تدریج کم و در نهایت خشک شو مساله بی آبی در اصفهان ارتباط مستقیم با سیاستهای رژیم دارد و خشکسالی نقش اول را ندارد. روز سه شنبه ۹ بهمن، یک مجلس نشین از اصفهان گفت: «بارها اعلام شد دولت ۳۸۴ میلیون مترمکعب آب در حوضه زاینده رود وارد کرده است. این درحالی است که بیش از ۲ میلیارد متر مکعب آب فروخته است. دولت باید جوابگو باشد که این آب را از کجا آورده، به کجا فروخته و سهم چه کسانی را فروخته است.؟ مردم اصفهان سهم آب خودشان را از دولت طلب می‌کنند، نه دولت آقای روحانی بلکه دولتهای نظام مقدس جمهوری اسلامی حق مردم اصفهان را فروختند.» (ایسنا) «گزارشهای سازمان حفاظت محیط زیست نشان می دهد ۷۰ درصد ذخیره سفره های آب زیرزمینی در ایران از ۱۰ تا ۱۵ سال گذشته تاکنون به شدت کاهش یافته است. براساس گزارشهای رسمی، سالانه دو متر از سطح آبهای زیرزمینی در ۶۰ دشت اصلی در مرکز ایران افت می‌کند و عوارض این بحران به صورت خشک شدن منابع آبی و فرونشستن زمین ظاهر می‌شود.» (رادیو زمانه) روز پنجشنبه ۱۱ بهمن، مدیرکل کمیته امداد خراسان جنوبی به زلزله خشکسالی و بحران آب اشاره کرد و گفت: «در حال حاضر ۱۷۷۹ روستای خراسان یعنی ۴۷ درصد از روستاها، کلا تخلیه شده و از میان ۱۹۰۰ روستای باقی مانده نیز ۴۵۰ روستا با تانکر آبرسانی می شوند و در شرف تخلیه کامل هستند.» (خبرآنلاین به گزارش رسانه ها، استان خراسان جنوبی از سال ۱۳۷۷ تاکنون با زلزله خشکسالی مواجه بوده است و این خشکسالی دو دهه است که زیست این منطقه را تحت تاثیر خودش قرار داده است. خراسان جنوبی با ۱۵۱ هزار کیلومتر مربع مساحت، سومین استان پهناور کشور پس از سیستان و بلوچستان و کرمان است. خراسان جنوبی دارای ۱۹۷ معدن حائز اهمیت است، رتبه اول زرشک و عناب، رتبه دوم زعفران، رتبه پنجم گل نرگس را دارد. یکی از اقدامهایی که مساله بی آبی را تشدید می کند، نابودی جنگلهاست. در این مورد سپاه پاسداران و برخی از پایوران منطقه ای رژیم نقش تعیین کننده دارند. ساخت شاهراههای بدون مطالعه و غیر ضروری و صرفاً به خاطر منافعی که نصیب قدرتمندان می شود از جمله کارهایی است که بحران زیست محیطی را تشدید کرده است.
فرونشست زمین یکی از عوارض بحران آب، فاجعه فرونشست زمین است. فرونشست به معنای آرام آرام پایین رفتن سطح زمین است. «کارشناسان و صاحبنظران بر این عقیده اند که برداشت بیش از حد منابع آبی زیرزمینی یکی از عوامل به وجود آمدن پدیده فرونشست زمین است، خطری که شهرهای پرجمعیت مواجه با خشکسالی را به شکل خزنده و پنهانی تهدید می کند.» (ایرنا، آدینه 5 بهمن) بنا بر همین گزارش؛ مناطق شمالی شهر اصفهان نسبت به سایر نقاط با خطر بیشتر پدیده فرونشست زمین مواجه است به گونه ای که شواهدی مبنی بر آسیب واحد های مسکونی دیده شده است. مهدی زارع استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی ومهندسی زلزله ایران معتقد است که: «برداشت آب از منافذ زیر زمینی موجب خالی شدن این منافذ شده و در نتیجه زمین تحمل وزن لایه های بالایی خود را ندارد و به تدریج باعث فرونشست می شود. سطح آبهای زیر زمینی در اطراف رودخانه زاینده رود به شدت پایین رفته و انتظار این را داریم که پدیده فرونشست در این مناطق به وجود آید.» (همان جا حمیدرضا صفوی، استاد دانشگاه می گوید: «در مجموع بیش از 5.5 میلیارد مترمکعب اضافه برداشت از منابع آبی سطحی زیرزمین داشتیم که این آبها که میراث گذشتگان بود که در طول 40 سال هدر رفته و مناطق مختلف را با فرآیندهایی همچون نشست زمین و پیش روی آب شور مواجه کرده است.» (همان جا) روز دوشنبه 8 بهمن امسال، مدیر عامل شرکت آب منطقه تهران در گفت و گو با فارس گفت: «به علت برداشت بی رویه آب، برخی از مناطق تهران روزانه یک میلیمتر فرونشست دارند و متأسفانه باید اعلام شود که در مناطق ۱۶، ۱۷، ۱۸، ۱۹ و ۲۰ شهرداری تهران و حتی برخی از اتوبان‌های مهم تهران مثل کمربندی آزادگان و اتوبان جاده ساوه تحت تأثیر فرونشستها قرار گرفتند. در استان تهران در دشت ورامین سالانه ۱۳ سانتیمتر، در شهر ری سالانه ۲۵ سانتیمتر و در دشت تهران ۱۷ سانتیمتر سالانه فرونشست رخ می دهد. در شهریار سالانه ۳۶ سانتیمتر فرونشست رخ می دهد و حتی در برخی از مناطق ورامین فرونشست به ۲۵ سانتیمتر نیز رسیده است.» این کارگزار حکومتی مسئول چنین فاجعه ای را معرفی نمی کند اما پرواضخ است که حاکمیت مسئول بدون رقیب این گونه فجایع است.
ویرانی روستاها به خاطر سیلابها کارگزاران حکومت در رابطه با بارندگیهای شدید در ماه گذشته نمی خواستند و نتوانستند استفاده بهینه کنند. سپاه چپاولگر پاسداران با امکانات فراوانی که در اختیار دارد به طور منفعل عمل کرد. سیلابها به ویژه در خوزستان برای مردم به جای نعمت، بدبختی به ارمغان آورد. کشاورزان خوزستان ۸ شبانه روز در سرمای کرخه به آب زدند تا این فاجعه را در حد توان و امکانات ناچیزشان مهار کنند. به گزارش روز يكشنبه 28 بهمن ایلنا، «عدم لایروبی کرخه مهم ترین دلیل طغیان آب بود. رودخانه کرخه به تالاب هورالعظیم می‌ریزد. چند عدد بیل مکانیکی کافی بود تا در طول دو تا سه هفته کرخه و رودهایی که به این رودخانه می‌پیوندد، لایروبی شود.» سرکردگان جنایتکار سپاه از همین امکانات اولیه استفاده نکردند. بر اساس همین گزارش و به گفته یکی از کشاورزان: دشت آزادگان بیشترین خسارت را در حوادث اخیر سیل در خوزستان دیده است. طبق اعلام رسمی مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان دشت آزادگان، ۲۱ هزار هکتار از اراضی کشاورزی این منطقه به زیر آب رفته است. فاجعه اینجاست که کشاورزان این منطقه هنوز جبران خسارات سیل ۹۵ را دریافت نکرده اند. آن زمان خسارات حدود چهار هزار و ۸۱۰ میلیارد ریال برآورد شده بود که شامل ۲۰ هزار هکتار زمین کشاورزی می‌شد. داغ اما دو باره تازه شد. اکنون نه فقط مزارع بلکه دامداری‌ها نیز آسیب دیده اند. به خصوص که علوفه دامی زیر آب رفته است؛ بخشی از این خسارات هم در آینده خود را نشان خواهد داد. یک فعال صنفی کشاورزان «معتقد است با حداکثر ۵۰۰ میلیون تومان هزینه می‌شد از وقوع این سیل جلوگیری کرد. او سازمان آب و برق خوزستان را مقصر دانسته و می‌گوید این ارگان حتی وقتی آزیر خطر به صدا درآمد نیز اقدامات لازم را انجام نداد. عدم لایروبی کرخه و رودهای فرعی منشعب آن تنها دلیل وقوع سیل نبود. دور تا دور منطقه پر از شرکتهای نفتی است و منافع شرکت نفت باعث شد تا این فاجعه تسهیل شود. شرکت نفت سال‌ها است زمینهای نفت‌خیز را از مردم خوزستان خریداری می‌کند؛ در عین حال جلوی عبور آب از هویزه را هم گرفته و همین مساله باعث شده تا کرخه میزان آب بیشتری متحمل شود.» روز یکشنبه ۱۴ بهمن، سیلاب معابر روستاهای سراوانی قصرقند در جنوب سیستان و بلوچستان را گرفت. در همین روز روستای مچریه از توابع دشت میسان (دشت آزادگان) در اثر سیلاب به طور کامل زیر آب رفت. در همین حال به خاطر نبودن هیچ زیر ساختی برای عبور از این سیل که یک هفته است در استان خوزستان جریان دارد، خطر سیلاب ۴ روستای دیگر منطقه را نیز تهدید می‌کند. خبرهای دیگر از شکسته شدن سیل بندها و تخلیه روستاها حکایت دارد.
جنبش برای حق آب و برای حفاظت از محیط زیست بر اساس تصویرها و ویدئوهای منتشر شده در شبکه های اجتماعی در ماه بهمن اعتراضهای گوناگونی در رابطه با بی آبی صورت گرفته که اخبار برخی از آنها چنین است: پنجشنبه ۴ بهمن- کشاورزان شهرستان لردگان بخش خان‌میرزا در استان چهارمحال و بختیاری، اقدام به برگزاری تجمع اعتراضی کردند. بی آبی و گرانی شدید نهاده ها، معیشت کشاورزان سراسر ایران را تهدید می‌کند. سه شنبه ۹ بهمن- مردم سیل زده شهر رفیع در استان خوزستان در اعتراض به کمبود تجهیزات جهت ترمیم سیل بند شکسته شده و مشکلات پیش آمده، دست به تجمع زدند. تجمع اعتراضی مردم رفیع در روز چهارشنبه 10 بهمن ادامه یافت. رُفَیِّع شهری در بخش نیسان شهرستان هویزه استان خوزستان است. این شهر در ۲۵ کیلومتری غرب هویزه و ۵۰ کیلومتری جنوب غرب سوسنگرد، مرکز شهرستان دشت آزادگان و در نوار مرزی است. چهارشنبه ۱۰ بهمن- شهروندان و فعالان محیط زیست شهرستان بهبهان در اعتراض به ادامه فعالیت پروژه گردشگری تنگ تکاب و انتقال آب کارون، اقدام به برگزاری تجمع کردند. پنجشنبه 11 بهمن- تجمع کشاورزان خشمگین قهدریجان در اعتراض به باز نکردن آب پای دریچه های سد نکو آباد. معترضان قصد داشتند خودشان با دستگاه برش دریچه ها را باز کنند. ماموران در هراس از جمعیت زیاد مردم وادار شدند که دریچه های سد را برای آبیاری زمینهای کشاورزان باز کنند. يكشنبه 14 بهمن- کشاورزان روستای اشکهران در استان اصفهان در اعتراض به عدم آبگیری درست زمینهای کشاورزی خود به علت نواقص موجود در کانالها در محل بخشداری بن رود، تجمع کردند. پنجشنبه 18 بهمن- صدها تن از مردم اصفهان در پاسخ به فراخوان قبلی و برای ادامه دار بودن جریان آب در زاینده رود در کنار زاینده رود تجمع کردند. تجمع اقشار مختلف مردم اصفهان مقابل هتل کوثر سمت چپ سی و سه پل بین بلوار ملت و رودخانه کنار مجسمه مرد نی زن برگزار شد. به گزارش ایران کارگر، به دنبال این تجمع، ماموران سرکوبگر امنیتی به منظور متفرق کردن تجمع کنندگان با گاز اشک آور و همچنین اسپری فلفل به آنها حمله کردند. مردم حاضر در صحنه در مقابل ماموران شعار «نترسید نترسید ما همه با هم هستیم» سر دادند. مردم شعار می‌دادند «دشمن ما همین‌جاست، دروغ میگن آمریکاست». تجمع کنندگان که اکثر آنها را زنان تشکیل می دادند؛ همچنین شعار می دادند: «این همه بی‌عدالتی هرگز ندیده ملتی» «معلم می‌میرد ذلت نمی‌پذیرد «فریاد فریاد از این همه بیداد» «اسلامو پله کردین مردمو ذله کردین» در این تجمع اعتراضی همچین شعارهای زیر سر داده شد: «یه اختلاس کم بشه مشکل ما حل می‌شه» «شکنجه مستند دیگر اثر ندارد» «همشهری با غیرت اتحاد اتحاد» «زاینده رود پرآب حق مسلم ماست» «معلم زندانی آزاد باید گردد» «همشهری بهوش باش معلمیم نه اوباش» یکشنبه ۲۱ بهمن- شماری از فعالان محیط زیست به همراه شهروندان مازندران در اعتراض به فروش مجوز شکار تالاب زاغمرز دست به تجمع زدند. بر هم خوردن نظم اکولوژیک زیست بومها یکی از سیاستهای جنایتکارانه رژیم است و مهم ترین دلیل اعتراض مردم است. تجمع کنندگان افزودند، تالاب لپو زاغمرز که سال گذشته میزبان هزاران پرنده رنگارنگ شامل دستکم ۴۰۰ قوی گنگ بود، امروز در سکوت به فراموشی سپرده شده است؛ تالابی که با تلاش سه ساله انجمنها و جوامع بومی تا بازگشتن به روزهای طلایی خود در دهه هفتاد فاصله چندانی نداشت، اما صدور مجوز، راه را برای شکار این پرندگان راحت تر کرده است. شنبه ۲۷ بهمن- کشاورزان بخشهایی از شهرستان دنا واقع در استان کهگیلویه و بویراحمد، اقدام به برگزاری تجمع اعتراضی کردند. شهرستان دنا یکی از شهرستانهای استان کهگیلویه و بویراحمد است. مرکز این شهرستان شهر سی سخت است. شنبه ۲۷ بهمن- جمعی از ساکنان منطقه کوی مهدیس شهر اهواز، در اعتراض به قطعی و افت فشار آب لوله کشی شهری که بدون اطلاع رسانی قبلی صورت گرفته است، اقدام به برگزاری تجمع کردند. يكشنبه 28 بهمن- شمار زیادی از شهروندان و فعالان محیط زیست اصفهان، در اعتراض به بستن خروجی سد زاینده رود، اقدام به برگزاری تجمع اعتراضی کردند. گفتنی است، پس از گذشت ۲۰ روز از بازگشایی زاینده‌رود، بامداد روز یکشنبه 28 بهمن، خروجی سد کاهش یافت تا پس از ۴۸ ساعت آب در بستر زاینده‌رود به تدریج کم و در نهایت خشک شود.
منبع: نبردخلق شماره ۴۰۸، چهار شنبه اول اسفند ۱۳۹۷ - ۲۰ فوریه ۲۰۱۹
|