|
بررسی حلقه های ادبی آیت الله خامنه ای سعید حسن زاده
آیت الله خامنه ای علاقه خاصی به شعر دارد. این بر هیچ كس پوشیده نیست و همه كسانی كه او را می شناسند به فراخور حال شان به این موضوع اشاره داشته اند. از احمد شاملو كه او را ابلها مردا خطاب كرد تا شاعران نزدیك به او كه جز به زبان تملق از او یاد نمی كنند. پس از رسیدن به مقام رهبری و تثبیت نسبی این جایگاه در اوایل دهه هفتاد، كه مصادف بود با آغاز حذف افراد نام آشنای حوزه ادبیات در طرح موسوم به قتلهای زنجیره ای، آیت الله خامنه ای به تشكیل ارگانهای فرهنگی و زیربنایی اهتمام ورزید و سعی كرد تا نظارتی با كمترین واسطه بر این تشكیلات داشته باشد. تقویت حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی و افزایش بودجه این نهاد جز اولین اقدامات او محسوب می شود. در همان سالها مدارس به عنوان یكی از مهمترین حوزه های عمل تشخیص داده شد و به سرعت سازماندهی خوبی برای در دست گرفتن این بخش از جامعه هنری انجام شد. برگزاری منظم مسابقات شعر و كشف استعدادها از اولین اقدامات اجرایی این تشكیلات بود. سپس كارگاههای شعری در محل آموزش و پرورش مناطق به منظور یكسان سازی ایدئولوژیك در دستور كار قرار گرفت و بدین ترتیب نسلی از شاعران جوان تربیت یافته تبلیغاتی نظام متولد شد. در كنار این اقدامات شعرخوانی در حضور رهبر به عنوان یك موفقیت برای این نسل تعریف شد. علی معلم،حسین آهی، قیصر امین پور، یوسفعلی میرشكاك و حمید سبزواری از نزدیكان محفلی خامنه ای و جز ثابت شعرخوانیهای آن سالها بودند. جلسات معمولا با نفراتی حدود چهل نفر تشكیل می شد. رفته رفته این تعداد افزایش پیدا كرد و به حدود ١٥٠ نفر رسید. تركیب هیات رییسه برگزاری نیز دستخوش تغییراتی شد و كسانی كه مغضوب می شدند به حاشیه می رفتند. اما در سالهای اخیر علیرضا قزوه همواره جز نفرات اصلی برگزار كننده گان این جلسات است. اضافه شدن اشخاصی مثل امیری اسفندقه و ناصر فیض و فاضل نظری نیز در این سالها به بار تبلیغاتی در جهت ایجاد محبوبیت نیز حائز اهمیت است. امیری اسفندقه كه خیلیها او را شاعری متجدد و روشنفكر می دانند، ریاست مستقیم شهرستان ادب را بر عهده دارد و هر كسی كه در حوزه شعر فعالیت می كند نام این انجمن را شنیده است. محلی كه در آن جوانان جویای نام به آن ورود پیدا می كنند و از طرق مختلف مورد هجوم دستگاه ایدئولوژیك جمهوری اسلامی قرار می گیرند. بیشتر شعرایی كه در بیت رهبری شعر می خوانند در این محفل برگزیده می شوند. محسن مومنی شریف رئیس حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی در مصاحبه با ایسنا روند انتخاب شعرا جهت حضور در جلسات بیت رهبری را بدینگونه تشریح كرد. برای انتخاب شاعران فاکتورهای بسیاری در نظر گرفته می شود. یکی از خط قرمزها برای انتخاب شاعران، شعریت اشعارشان است که حضرت آقا در جلسات بر آن تاکید دارند. همچنین اشعاری که در مدح ایشان باشند برای قرائت در جلسه انتخاب نمی شوند. او ادامه داد: 3 هزار شاعر هر سال از طرق مختلف مانند سایتها، وبلاگها، خبرگزاریها، کتابها و جلسات ادبی شناسایی می شوند و با در نظر گرفتن معیارهای مختلف ١٥٠ نفر از این شاعران برای دیدار با رهبر انقلاب اسلامی انتخاب می شوند و تنها تعدادی از دعوت شدگان به شعرخوانی در حضور آیت الله خامنه‌ای می پردازند. این نقل قول به خوبی مؤید آن است كه چه دستگاه عریض و طویلی باید ایجاد شود و چه هزینه های هنگفتی صورت پذیرد تا تنها چند نفر در یك جلسه شعر بخوانند و به اصطلاح آقا خوشش بیاید. در حوزه نشر نیز فیلترهای بسیار زیادی به عنوان موانعی غیر قابل عبور بر سر راه شاعران قرار داده شده است. دستگاه سانسور وزارت ارشاد شامل شاعرانی ست كه آیت الله خامنه ای آنها را تایید می كند، یا مستقیماً یا از طریق افرادی چون علیرضا قزوه و یا یوسفعلی میرشكاك. در سالهای اخیر نامهایی آشنا چون محمدعلی بهمنی نیز در این دستگاه سانسور عضویت داشتند. اگرچه ظاهراً این افراد ناشناس هستند اما كم و بیش و در محافل ادبی زمزمه هایی درباره اسامی این افراد به گوش می رسد. سعید بیابانكی یكی از شعرایی است كه این سالها وظیفه سانسور و به اصطلاح ممیزی اشعار را بر عهده دارد. او از جمله شعرایی است كه به گفته خودش خوانشی انتقادی به اوضاع ادبیات ایران دارد و سعی می كند با پرداختن به موضوعات اجتماعی شیوه ای جدید در شعر موزون ایرانی ایجاد كند. اما عضویت او در شورای ممیزی وزارت فرهنگ و ارشاد و جدال عریان او با آزادی بیان، نگاه واقعی او به عرصه هنر را نمایان می كند. بررسی رویكرد از پیش تعیین شده و مدون دستگاه عریض و طویل تبلیغاتی جمهوری اسلامی قطعا در یك یا چند گزارش نمی گنجد اما آن چیزی كه به روشنی مشهود است جدیت نظام برای در دست گرفتن این حوزه و به طور اخص شعر و موسیقی است. چرا كه یكی از مهمترین اجزا این دستگاه كه طیف وسیعی از جامعه هنوز سنتی ما را در بر می گیرد همین حوزه است. مثال گل درشتی كه جامعه سنتی و رمانتیك ما علیرغم دانستن عقبه و حال او به آن گرایش دارد فاضل نظری است. بررسی اشعار و رویكردهای این شاعر حكومتی در این مقال نمی گنجد. نگارنده این گزارش سعی دارد تا درآینده به بررسی ابعاد حركتی و ایدئولوژیك اشخاصی از این دست در جهت قوام ساختار ادبی در خدمت نظام بپردازد.
منبع: نبرد خلق شماره ۴۱۱- یکشنبه اول اردیبهشت ۱۳۹۸ - ۲۱ آوریل ۲۰۱۹
|