رویدادهای هنری ماه (شهریور ۹۸)

فتح الله کیاییها

حکایت "قدیس" و حساب اهل قلم و چماق!

مستند قدیس را دیدم، نه یکبار که چند بار و البته به احترام جناب آقای حسین لامعی که سانسور بر مستندش را معترض بود، نسخه کامل آن را هم دیدم: یکساعت و سیزه دقیقه و اندی... آنچه که حاصلم شد، جهل مرکب جناب لامعی بود با سکانس دومش که صحبتهای شاملوست در دانشگاه برکلی، او ندانسته و نفهمیده خودش را و مستندش را که با هزار سریش نچسب و البته به حول و قوه ریش ولایت وقیح بهم چسبانده شده بود، در معرض قضاوت پیش از موعد شاملو گذاشته بود:

"... آدمی ( نجف دریابندری) را می برند زیر سوال، وقتی که میاد، برمی گرده تهران و گفتگویی که باهاش می کنند، در جواب می گه که: ...اون مردک خل وضع مازندرانی با اون اسم عوضی اش (یعنی نیما)، اون نمی دونم مشنگ فلان که معلوم شد صادق هدایت را می گه... این آیا غیر از فرصت طلبی و کوشش برای نزدیک شدن به نهاد حاکمه نیست که از هدایت متنفره، نیما رو دوست نداره و بلکه محتشم کاشانی رو می خواد؟ آیا این کوششی برای نزدیک کردن خود به رژیم نیست؟"

اینها دغدغه های شاملوست شاعری در کنار مردم و برای مردم و البته با کوششی وصف ناپذیر برای درهم شکستن تابوهای کهنه و فرسوده هنر این سرزمین؛ خواه در شعر و ادبیات و موسیقی و خواه در سیاست .

آنچه مرا وادار به نوشتن این سطور کرد، نه جوابیه ای به چهل تکه حسین لامعی، بلکه نقد جان و کمال آدمی است. شاملو اصالتا ویرانگر کهنه ها و معمار تازگیهاست و طبیعی است که بی هراس از یک نقد جانانه و علمی و بدون غرض ورزی و کینه توزیست.

امید آنکه ساحت انسانی ادب و هنر آلوده و خونین چماق نشود و اساتیدی که دستگاه تبلیغاتی رژیم از نام و تصویر آنها به این منظور استفاده کرده، با موضع گیری ای صریح و رک، حساب اهل قلم را از حساب اهل چماق جدا سازند 

هیچکس معصوم نیست، چرا که تبعید انسان به زمین، عصیان بود و عصیان روحِ هنرِ مستتر در آدمی.

 

ادبیات

 

تو در نماز عشق چه خواندی؟

بنابر گزارشها و به نوشته های کاربران شبکه های اجتماعی، روز چهارشنبه ۳۰ مرداد در نوزدهمین سالگرد درگذشت احمد شاملو – شاعر، نویسنده، مترجم، روزنامه نگار ، فعال سیاسی و فرهنگ نویس و پرآوازه ایران (۲۱ آذر ۱۳۰۴- ۲ مرداد ۱۳۷۹)، ماموران امنیتی برای چندمین سال متوالی از حضور علاقه مندان او گرد مزارش جلوگیری کردند.

در سالهای اخیر همواره از برگزاری چنین مراسمی جلوگیری شده و بنابر گزارشها، امسال نیز ماموران امنیتی از ورود مردم به محل جلوگیری کردند. این درحالی است که تلویزیون دولتی در شب مصادف با سالگرد درگذشت شاملو، ضمن نمایش مستندی درباره او، سعی در هتک حرمت (و یا به روایت خود آنها) "قدیس زدایی" از او کرده بود. اما با همه این همه حضور سیل بیشمار علاقمندان بر مزار شاملو، مساله ای خارج از حد تحمل و توان رژیم تا دندان مسلح بود، به طوری که اوباشان به ظاهر انتظامی، امامزاده طاهر (محل دفن شاملو) را به محاصره درآوردند و از حضور مردم بر کنار آرامگاه شاعرشان جلوگیری کردند.

 

اعتراض اهل قلم به احکام زندان سه نویسنده

در تداوم اعتراضها به حکم در مجموع ۱۸ سال زندان برای رضا خندان (مهابادی)، بکتاش آبتین و کیوان باژن، ۵۴ نویسنده و هنرمند داخل و خارج از کشور در اقدامی مشترک به این حکم اعتراض کرده و ضمن محکوم کردن "برخوردهای امنیتی" با نویسندگان، خواستار لغو حکم زندان این سه عضو کانون نویسندگان ایران شدند.

کانون نویسندگان ایران نیز در کانال تلگرامی خود ضمن انتشار این بیانیه، آدرسی اینترنتی را برای مراجعه و امضای طوماری اعتراضی قرار داده است.

رضا خندان (مهابادی)، کیوان باژن و بکتاش آبتین، سه نویسنده ای هستند که هر یک به شش سال حبس محکوم شده اند.

در بیانیه ۵۴ نویسنده و هنرمند در مورد این احکام از جمله آمده است: "گرچه صدور و اجرای اینگونه حکمها کم سابقه نیست، بررسی دلایل این مورد تازه، نشانی دیگر از افزایش تهدید و فشار بر اهل قلم است."

نویسندگان بیانیه افزوده اند: "اگر انتشار نشریه و تالیف کتاب و رفتن بر سر مزار نویسندگان و هنرمندان جرم امنیتی تلقی شود، چنانکه در بارهاین سه نویسنده شده است، آنگاه به صلاحدید نهادهای امنیتی و قضایی در هر نویسندهی مستقل یک مجرم "کشف" خواهد شد."

 

دستنوشته های کافکا در اسراییل

کتابخانه ملی اسراییل روز چهارشنبه ۱۶ مرداد از دست نوشته های فرانتس کافکا، نویسنده یهودی چک، رونمایی کرد؛ رخدادی که در پی بیش از یک دهه مشاجره حقوقی در دادگاه های اسراییل و اروپا بر سر مالکیت این آثار به وقوع پیوست.

کافکا نویسنده آثار پرآوازه ای چون "محاکمه"، "قصر" و "آمریکا"، زمانی که در یک آسایشگاه اتریشی با بیماری سل دست وپنجه نرم می کرد، از "ماکس برود"، دوست نزدیک خود، خواسته بود تا همه نامه ها و نوشته هایش را از بین ببرد.

با مرگ نویسنده در سال ۱۹۲۴، ماکس برود که مانند کافکا زاده پراگ و یهودی بود و بزرگی و اهمیت این آثار را دریافته بود، احساس کرد که نمی تواند وصیت دوستش را عملی کند.

"دیوید بلومبرگ"، رییس کتابخانه ملی اورشلیم، در نشستی خبری یادآور شد که این کتابخانه از سال ۲۰۰۸ کوشش خود را برای گردآوری این نوشته ها آغاز کرد تا بر اساس وصیت ماکس برود به این کتابخانه اهدا شود.

این روند قانونیِ یازده ساله، اواسط بهار امسال، با صدور حکم دادگاهی در "ویسبادن" آلمان به سود کتابخانه ملی اسراییل به پایان رسید.

بخشی دیگر از این آثار از خانه متروکه خانم "اشتر هوف"، منشی خصوصی پیشین ماکس برود، پیدا شد. دو دخترِ این منشی، پس از مرگ مادرشان، آثار را در یخچال یا قفسه های تارگرفته و نیز در صندوق امانتی در تل آویو پنهان کرده بودند و بخش دیگری را هم به یکی از شعبه های بانک "یو بی اس" در زوریخ سوییس منتقل کرده بودند.

 

فیلم و سینما

 

مستند ساعدی، آزادی و دیگر رنجها

"رادیو فردا" طی پخش مستندی ساخته شیرین سقایی، به تصویر زندگی پر فراز و نشیب غلامحسین ساعدی پرداخت، بی آنکه در قید و بند پرداختن به مجموعه آثارش باشد. در نتیجه کمتر کلامی درباره ارزشها و نوع نوشته های ساعدی در فیلم می توان یافت و برعکس، تمام هم و غم فیلمساز در روایت زندگی او خلاصه شده.

فیلم روایت شکنجه شدن انسانی است با حساسیتهای زیاد که فیلمساز می خواهد تنها راوی آن باشد. از این روست که شاید لزومی نمی بیند درباره آثار ساعدی توضیحی در فیلم داشته باشد.

در این احوال مستند "غلامحسین ساعدی؛ آزادی و دیگر رنجها"، نوری ست بر زندگی نویسنده ای که حکومت طی چهل سال قصد حذفش را داشته و دارد و این تازه آغاز راهی است برای پرداختن و باز کردن مباحث مختلفی چون رابطه نویسنده با سیاست، فعالیت سیاسی، "وطن" و "غربت" که همگی در فیلم مطرح می شوند و جسته و گریخته راه را هموار می کنند برای پزوهش و کنکاشی که تاکنون از او دریغ شده است.

 

محکومیت به زندان به دلیل فیلمسازی

محمد رسول اف، فیلمساز ایرانی، به اتھام "فعالیت تبلیغی علیه نظام" به یکسال حبس تعزیری و دو سال ممنوعیت خروج از کشور و محرومیت از عضویت در احزاب، گروهها و دسته جات سیاسی و اجتماعی محکوم شده است. شاکی پرونده او به گفته آقای رسول اف، اطلاعات سپاه پاسداران است و فیلمها و فعالیتهای سینمایی او به عنوان مصادیق اتهام این کارگردان در نظر گرفته شده اند.

در چند روز گذشته شماری از جشنواره ها، نهادها و سینماگران صدور حکم زندان برای محمد رسول اف را محکوم و خواستار لغو آن شده اند. مهدی کرم پور، جعفرپناهی، عبدالرضا کاهانی، رضا درمیشیان، رسول صدرعاملی، ناصر صفاریان از جمله سینماگران ایرانی هستند که به این حکم اعتراض کرده اند.

محمد رسول اف می گوید که در جریان بازجوییها درباره سه فیلم آخرش یعنی "به امید دیدار" که درباره زندگی یک وکیل است، "دستنوشته ها نمی سوزند" که به موضوع قتلهای زنجیره ای روشنفکران در دهه ۷۰ پرداخته و "لرد" که به فساد سیستم اداری ایران پرداخته، بیشتر مورد پرسش و بازخواست قرار گرفته است.

او همچنین در مورد بازجوییهایش می گوید: "در اولین جلسهای که من را بازجویی کردند. خودشان را معرفی کردند. در لابه لای حرفهای شان گفتند: ما همان سازمان سینمایی اوج هستیم از اطلاعات سپاه و قرارگاه ثارالله. ما اصلا وزارت اطلاعات را قبول نداریم، وزارت اطلاعات شماها را لوس کرده، یعنی چه که سال ۸۹ حکم زندان به شما دادند و اجرا نکردند؟"

در ادامه می افزاید: "در یکی از بازجوییها قاضی شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب از من پرسید چرا درباره هولوکاست فیلم نمی سازم. گفتم: من الویتهای بزرگی در کنارم دارم، ابتدا باید به الویتهایم در رابطه باموضوعاتی که می شناسم توجه کنم."

 

یک هفته با سینمای افغانستان در کابل

با گشایش جشنواره سینمای افغانستان در روز شنبه ۱۲ مرداد، چهار سالن سینما در کابل برای اولین بار در چند دهه گذشته برای یک هفتهبه نمایش فیلمهای ساخته فیلمسازان افغان پرداخت.

این جشنواره از سوی اداره "افغان فلم" راه اندازی شده است. صحرا کریمی، رییس این اداره، می گوید جشنواره سینمای افغانستان فرصتی برای جلب توجه شهروندان به سینما و از نخستین گامها برای معرفی سینمای داخلی به مردم است.

این جشنواره با نمایش فیلم "بیگانه" اثر صدیق برمک که در سال ۱۹۸۷ ساخته شده، آغاز شد. این فیلم برنده جایزه بهترین فیلم کوتاه از جشنواره بین المللی فیلم "پیونگ یانگ" کره شمالی درسال ۱۹۸۸ بود و همچنین در جشنواره بینالمللی آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین، که سال ۱۹۸۹ در تاشکند ازبکستان برگزار شد، مورد تحسین قرار گرفته است.

در این جشنواره صد فیلم، پنجاه فیلم بلند و پنجاه فیلم کوتاه، به نمایش در می آید.

 

هنرهای نمایشی

 

آوینیون فرانسه نامی آمیخته با هنر، هفتاد و سه ساله شد

انواع هنرهای نمایشی، از تئاتر و رقص، تا باله و اپرا و سیرک، هر سال در ماه ژوئیه دهها هزار علاقمند را از سراسر جهان به "آوینیون"، شهر کوچکی در جنوب فرانسه، می کشاند. نام آوینیون امروز با هنر نمایش آمیخته است؛ جشنواره ای که "ژان ویلار" در سال ۱۹۴۷ پایه گذاشت و حال، در هفتاد و سه سالگی، یکی از بزرگ ترین رخدادهای هنری جهان است.

در بخش اصلی جشنواره امسال ۴۳ اثر از کشورهای مختلف به جشنواره دعوت شده بود که در ۲۸۲ اجرا گردید. به طور متوسط بیش از ۹۵درصد تالارها پر شد و در مجموع حدود صد و ده هزار بلیت به فروش رفت.

بخش جنبی که به بخش آف/Off مشهور است، تا بیست و هشتم ژوئیه (ششم مرداد) ادامه داشت؛ بخشی که از سال ۱۹۶۶ به راه افتاده و گروه های تئاتری مختلف خود می توانند با کرایه یک تالار، از تالارهای نمایشی بزرگ تا کافه ها و کلیساها، آثار خود را به مخاطب عرضه کنند.

سال گذشته امیررضا کوهستانی با نمایش "بی تابستان" برای دومین بار در بخش اصلی شرکت داشت و امسال نمایش "خاموشخانه" به کارگردانی مهدی مشهور در این جشنواره دو بار اجرا شد؛ یک اثر تجربی که بیشتر آن در سکوت می گذرد و تنها چند دیالوگ به زبانهای فارسی و فرانسه دارد و چند داستان را روایت می کند که مهم ترین آن درباره یک زوج است که در انتظار رابط مهاجرتی شان هستند.

 

هنرمند چینی تبعیدی آلمان را به اعتراض ترک می کند

"آی وی وی"، هنرمند سرشناس چینی، قصد دارد پس از حدود چهار سال اقامت در برلین، آلمان را ترک کند. او که سالها در چین در زندان و بازداشت خانگی بود، گلایه کرده که در آلمان فضای لازم برای بحثهای باز به سختی پیدا می شود. او در گفت وگو با روزنامه "دی ولت"، آلمان را جامعه ای بسته خوانده و گفته "این جامعه ای است که میل دارد باز باشد، اما پیش از هر چیز برای محافظت از خودش."

آی وی وی آوریل ۲۰۱۱ پیش از سفر به هنگ کنگ در فرودگاه پکن دستگیر شد و تا چند ماه بعد که بر اثر فشارهای بین المللی آزاد شد، زندانی بود.

هنرمند چینی برای تشریح منظور خود از بسته بودن جامعه آلمان به چند مورد پیاده کردن اجباری خود از تاکسی اشاره کرده که یک مورد آن به ظاهر به خاطر پایین کشیدن شیشه بر اثر بوی تند عطر بوده است. او می گوید این پیشامد را با اداره مقابله با تبعیض در میان گذاشته، اما آنها این اتفاق را نه نمونه ای از تبعیض، بلکه ناشی از "تفاوتهای فرهنگی" دانسته اند.

آی وی وی می گوید این ارزیابی برای او تقریبا به این می ماند که دولت چین اقدامات خود در زمینه نقض حقوق بشر را با "تفاوتهای فرهنگی" با غرب توجیه کند.

آی وی وی در ادامه مصاحبه با روزنامه "دی ولت" به انتقاد از سیاستمداران آلمان و نهادهای فرهنگی مانند جشنواره فیلم "برلیناله" پرداخت که به باور او به خاطر منافع اقتصادی از محکوم کردن صریح نقض حقوق بشر در چین خودداری می کنند.

 

موسیقی

 

فستیوال هوی متال آلمان

جشنواره موسیقی "وکن"، از بزرگ ترین فستیوالهای موسیقی "هوی متال" (Heavy Metal) دنیا در آلمان برگزار شد. هرسال فستیوال وکن Wacken، میعادگاه عاشقان موسیقی هوی متال دنیا است. در این جشنواره گروه های شناخته شده و جوانانی که در این سبک موسیقی تازه کار هستند، به روی صحنه می روند.

سالها پیش "توماس ینزن"، گیتاریست و دی جی ماهری به اسم "هولگر هوبنر"، دو جوان اهل وکن در یک کافه به فکر برگزاری کنسرت در روستایی افتادند که معمولا در طول سال هیچ اتفاقی در آن روی نمی دهد.

این جشنواره برای نخستین بار در سال ۱۹۹۰ به عنوان یک رویداد کوچک منطقه ای برای گروه های هوی متال آلمانی برگزار شد، اما از سال ۱۹۹۸ به رویدادی بزرگ در تقویم متال اروپا و آمریکا تبدیل شد و بیش از ۷۰ گروه از آمریکای شمالی، استرالیا و نواحی مختلف اروپا در آن به اجرا پرداختند.

در فستیوال امسال، بیش از ۷۵ هزار دوستدار این سبک از موسیقی طی سه روز به شنیدن موسیقی و پایکوبی پرداختند.

 

(منابع: جنگ خبر، دویچه وله، بی بی سی، صدای آمریکا، رادیو فردا، رادیو زمانه)

 منبع: نبرد خلق شماره ۴۱۵، آدینه اول شهریور ۱۳۹۸ - ۲۳ اوت ۲۰۱۹

 

 بازگشت به نبردخلق

بازگشت به صفحه اول