|
فتح الله کیائیها
کرونا رویدادهای فرهنگی هنری را هم قرنطینه کرد ویروس کرونا نه تنها سلامتی که زندگی روزمره در بسیاری از عرصه ها را تحت الشعاع قرار داده است. رویدادها و برنامه های فرهنگی نیز از آسیب کرونا در امان نمانده و اکثر آنها یا لغو شده و یا به تاریخی دیگر موکول گردیده. شماری از این برنامه ها عبارت است از: جشن ۲۵۰ مین سال تولد بتهوون، فستیوال ادبی لیت کلن، اکران افتتاحیه جیمز باند، نمایشگاه کتاب لایپزیک، مراسم اسکار بالیوود (سینمای هند)، نمایشگاه بین المللی کتاب لندن، نمایشگاه موسیقی فرانکفورت، دوسالانه هنر معماری ونیز. اینها اندکی از بسیار رویدادهای هنری و فرهنگی بود که زیر تیغ کرونا، وارد قرنطینه اجباری شده است.
ادبیات
اهدای جوایز کتاب لایپزیک اگر چه نمایشگاه کتاب لایپزیک گردن به تیغ تیز کرونا سپرد و به تعطیلی ناخواسته تن در داد، اما کوشندگان این امر مهم ادبی جایزه خود را به "لوتس زایلر" اهدا کردند. در این دوره از نمایشگاه، جایزه ویژه ادبیات داستانی تخیلی به آخرین رمان لوتس زایلر به نام "ستاره ۱۱۱" تعلق می گیرد. زایلر از نویسندگان سرشناس آلمان به شمار می رود. پیش از این او با رمان "کروزو" توجه و تحسین زیادی را برانگیخت و جایزه بزرگ کتاب آلمان را که توسط نمایشگاه کتاب فرانکفورت اعطا می شود، از آن خود ساخت. هیات داوران نمایشگاه کتاب لایپزیک روز پنجشنبه (۱۲ مارس/ ۲۲ اسفند) درباره آخرین اثر لوتس زایلر گفته است: "از هر برگ این کتاب نوری تابان می درخشد، همراه با طنزی گرم و انسانی." زایلر در آخرین رمان خود داستان رمان قبلی اش "کروزو" را ادامه داده است که به ماجراهای پرهرج و مرج دوران پس از وحدت آلمان می پردازد. جایزه بهترین کتاب ادبیات غیرداستانی یا موضوعی به کتابی از "بتینا هیتسر" با عنوان "درک سرطان؛ داستان احساسی قرن بیستم" تعلق گرفت. بتینا هیتسر در این کتاب بیش از جوانب علمی و آسیب شناسی سرطان، بر وجه عاطفی این بیماری تمرکز کرده و آن را با ارایه تصویرهایی متنوع کاویده است. جایزه بهترین ترجمه به "پیکه بیرمان" برای برگردان کتاب اورئو (Oreo) نوشته "فرن راس" اهدا شد. فرن راس، نویسنده آفریقایی تبار آمریکایی، برای رمان معروف خود زبانی پیچیده، طنزآلود و غریب ابداع کرده که نه تنها ترجمه که حتی درک آن نیز دشوار است. کتاب که با گویشی خاص نگارش یافته، انباشته از کلمات عبری و اصطلاحات ییدیش (یهودی) است. نمایشگاه کتاب لایپزیک پس از نمایشگاه کتاب فرانکفورت مهمترین رویداد فرهنگی آلمان به شمار می رود و جایزه نقدی آن به مبلغ ۶۰ هزار یورو، از وزین ترین جایزه های ادبی آلمان است.
کتابی برای کودکان بر اساس داستانی از شاهنامه "ارسیا روزگار"، نویسنده جوان ایرانی آمریکایی، کتاب مصور دیگری را براساس ماجراهای شاهنامه، به زبان انگلیسی برای کودکان منتشر کرد. این اثر "گردآفرید دلاور" نام دارد و سومین کتاب مصوری است که از مجموعه "شاهنامه برای کودکان" (Shahnameh For Kids) در دسترس علاقمندان قرار می گیرد. داستانهای "زال و سیمرغ" و "رستم پهلوان" دو کتاب قبلی است که ارسیا روزگار منتشر کرد و با استقبال مناسبی، به ویژه از سوی فرزندان آمریکاییان ایرانی تبار، مواجه شد. آقای روزگار متولد تهران است ولی از کودکی همراه با خانواده به آمریکا مهاجرت کرد و سالها است که در ایالت ویرجینیا زندگی می کند. او یکی از هنرمندانی است که در شکل گیری کتابهای مصور "مارول" و آثاری چون "مرد آهنی" و "هالک شگفت انگیز" مشارکت داشت و با توجه به علاقه اش به فرهنگ و هنر ایران، تصمیم گرفت از تجربیاتش برای آفرینش کتابهای مصوری بر اساس اسطوره ها و قهرمانهای ایرانی استفاده کند. او برای این پروژه به سراغ شاهنامه رفت، چرا که باور داشت در اشعار حماسی فردوسی شخصیتهای جذابی وجود دارد که در چارچوب ماجراهایی هیجان انگیز، گوشه هایی از اسطوره ها و تاریخ باستانی ایران زمین را بیان می کنند. ارسیا روزگار می گوید: "برای من مهم بود که این کتابها، ضمن وفاداری به اصل داستانهای شاهنامه، تصویر درست و مناسبی از فرهنگ و هویت ایرانی را نیز عرضه کنند؛ موضوعی که متاسفانه امروزه به ندرت در رسانه ها شاهد آن هستیم. گردآفرید یک شخصیت الهام بخش و قدرتمند است که به سادگی بیان می شود و برای کودکان قابل درک است. آفرینش این کتاب افتخار بزرگی برای من بود." نسخه نهایی تصاویر "گردآفرید دلاور" توسط "مایک آمانته" و با استفاده از منابع معتبر تاریخی، الهام از نقاشیهای مینیاتور فارسی کلاسیک و نوآوریهای این هنرمند طراحی شده است و خواننده را به زمانهای دور و سرزمین باستانی ایران می برد.
سینما
رسول اف، برنده جشنواره برلین جایزه بهترین فیلم جشنواره مطرح "برلیناله ۲۰۲۰" به محمد رسول اف رسید و این در حالی است که او نه تنها اجازه خروج از کشور را نداشت و نتوانست در این مراسم حضور یابد، بلکه رژیم جنایتکار ولایت فقیه پا را از این هم فراتر نهاده و چند روز پس از اعطای جایزه، حکم زندان را هم به او ابلاغ کرد . فیلم "شیطان وجود ندارد" که توانست رسول اف را شایسته دریافت این جایزه معتبر کند، با روایت چهار قصه مستقل، مسوولیت مدنی شهروندان را در پرتو یکی از بنیادی ترین معضلات جوامع خودکامه کاویده است: اینکه انسان تا چه حد می تواند آگاهانه تصمیم بگیرد و تا کجا باید پیامدهای ناگوار تصمیم خود را متحمل شود. رسول اف اواخر تیرماه ۱۳۹۸ در دادگاه انقلاب اسلامی به اتهام "تبلیغ علیه نظام اسلامی" به یک سال حبس تعزیری و دو سال ممنوعیت خروج از کشور محکوم شد. او از جمله فیلمسازان ایرانی است که با وجود سانسور شدید و فشارهای آشکار و پنهان، همواره در فیلمهای خود، سرکوب و اختناق در ایران را مطرح می کند.
"بیوه سیاه": یک فیلم مارول دیگر شخصیت "بیوه سیاه" که نامش "ناتاشا رومانوف" است، یکی از ابرقهرمانهای داستانهای مصور "ماروِل" است که در چند فیلم دیگر از این مجموعه سینمایی، از جمله "مرد آهنی"، حضور داشت. این نخستین باری است که یک اثر مستقل سینمایی از زندگی این شخصیت که یکی از اعضای تیم "انتقام جویان" است، ساخته می شود. "بیوه سیاه" در کشورهای مختلفی همچون نروژ، انگلیس، آمریکا، مجارستان و مراکش فیلمبرداری شده است و یکی از محصولات پرخرج این مجموعه سینمایی محسوب می شود. "کیت شورتلند"، این فیلم را کارگردانی کرده و "اسکارلت جوهانسون" نقش اصلی را بازی می کند. فیلمنامه نوشته "اریک پیرسون" است و از دیگر بازیگران این فیلم می توان به "فلورنس پیو"، "دیوید هاربر" و "رایچل هانا وایس" اشاره کرد.
"چلچله های کابل"، روایت عشق در سایه وحشت طالبان فیلم با سنگسار یک زن در میدانی از شهر کابل آغاز می شود. همه به فرمان ملای طالب سنگ پرتاب می کنند. آنکه سنگ پرتاب نکند، مواخذه می شود. محسن آنجاست و با بی میلی سنگی را پرتاب می کند. لحظه بعد جسد بیجان زن در خلوت میدان شهر و محسن که در شرم و پشیمانی خود فرو رفته است. صحنه بعد او به خانه آمده است، "زنیره" او را در آغوش می گیرد، پاهایش را در طشت آب می شوید. محسن طشت آب را پر از خون زنی می بیند که لحظات قبل در شهر سنگسار شد. میان او و زِنیره مشاجره ای درمی گیرد که با عشق ورزی و هم آغوشی زِنیره با او به آرامش می رسد. انیمیشن سینمایی "چلچله های کابل" ساخته "زابو بریتمن" و "الیا گوبه مولک" دو فیلمساز فرانسوی، داستان محکوم شدن زن جوان نقاش به نام زِنیره است که باید در استادیوم ورزشی کابل توسط طالبان تیرباران شود. فیلم براساس رمان پرفروشی به همین نام ساخته شده است. این رمان نوشته "محمد مولی السهول" مشهور به "یاسمینا خضرا" نویسنده الجزایری- فرانسوی است. این رمان با تیراژ بیش از ۷۰۰ هزار نسخه منتشر شده و نویسنده آن جایزه ادبی "دوبلین" را دریافت کرد. "چلچله های کابل" فیلمی نه برای کودکان که برای بزرگسالان است؛ نمونه قدرتمندی از زیبایی شناسی تصویری که ساختار ملودرام و شاعرانه دارد و به سبک نقاشی آبرنگ و انیمیشن دو بعدی کار شده است. به گفته خانم الیا گوبه مولک، انیماتور این فیلم، ساخت این اثر بیش از شش سال طول کشیده است. "چلچله های کابل" به تازگی در چهل و سومین جشنواره فیلم گوتنبرگ سوئد به نمایش در آمد و قبلا هم در جشنواره کن حضور داشت.
موسیقی
ساخت ترانه ای بر سروده "هنر گام‌زمان" شیرین مجد، خواننده ایرانی ساکن استرالیا، به مناسبت رویدادهای اخیر در ایران و مرگ تعدادی از شهروندان، نماهنگ جدیدی را در شبکه های اجتماعی خود به اشتراک گذاشت. این اثر "هنر گام زمان" نام دارد و بر اساس یکی از اشعار هوشنگ ابتهاج، با آهنگسازی مهیار علیزاده تولید شده است. شیرین مجد خواننده اپرا و آوازهای کلاسیک غربی است؛ ولی در سالهای اخیر قطعاتی نیز به زبان فارسی اجرا کرده است. او می گوید: "هنگام ضبط آهنگ و موزیک ویدیو احساس خوبی داشتم و خوشحالم که "هنر گام زمان" را در چنین روزهایی منتشر می کنم. این قطعه برای من یادآور این نکته هست که سختیها نیز بخشی از زندگی است. این دوران نیز می گذرد و روزهای خوش از راه می رسد. مطمئنم روزهای خوش به زودی از راه می رسد و درد و رنج ایرانیان به پایان می رسد." "هنر گام زمان" یکی از قطعات آلبوم جدید شیرین مجد به نام "نهان" است که در آینده نزدیک منتشر می شود. او در این آلبوم علاوه بر اشعار هوشنگ ابتهاج، از آثار چهره هایی چون شفیعی کدکنی و فروغ فرخزاد نیز استفاده کرده است.
موسیقی بدون مرز در دوران کرونا منع برگزاری کنسرتهای موسیقی برای جلوگیری از شیوع کرونا برخی هنرمندان موسیقی را به فکر برگزاری کنسرتهای رایگان در شبکه های اجتماعی انداخته است. "ایگور لویت"، پیانیست روس تبار آلمانی، در صفحه توییتر خود نوشت: "سالنهای کنسرت خالی اند. شنیدن و تجربه موسیقی در کنار هم دیگر میسر نیست. این اتفاق غم انگیزی است. با این همه مایلم موسیقی را با شما به اشتراک بگذارم. بشنوید و موسیقی را به هر شکلی که میسر است تجربه کنید. می‌خواهم چیزی را امتحان کنم: کنسرت خانگی." و به این ترتیب هزاران نفر در سراسر جهان موفق شدند در قرنطینه خانگی، در زمانه ای که وحشت از ابتلا به کرونا جهان را زمینگیر کرده است، سونات پیانوی شماره ۲۱ (والداشتاین) اثر بتهوون را به طور زنده بشنوند و در این تجربه موسیقایی شریک شوند. این سرآغاز یک حرکت تازه و مردمی بود؛ موسیقی برای مردم و نه فقط برای عده‌ای دستچین که سالنهای مجلل کنسرتهای اروپا را پر می کنند. برلین در قرنطینه است. فیلارمونیک برلین که یکی از پیشروترین ارکسترهای دنیاست، اعلام کرد "اپرای کارمن" را بدون تماشاگر اجرا و از طریق استریمها به خانه علاقمندان به موسیقی کلاسیک می‌آورد. "مائوریچیو مارکینی"، یک خواننده اپرا در فلورانس ایتالیا، یک گام هم فراتر رفت و بدون اعلام قبلی، از روی بالکن، در قرنطینه خانگی برای دل خودش آواز خواند. "جیمز بلانت"، آهنگساز و ترانه‌سرای بریتانیایی، که در کنار "التون جان" به صدر ۱۰۰ آهنگ داغ "بیلبورد" راه پیدا کرده، در سالن فیلارمونی "الب" هامبورگ بدون تماشاگر کنسرت برگزار کرد. این کنسرت را صدها هزار نفر در خانه های شان دیدند.
نمایشگاه
حمام و نمایشگاه تاریخچه فرهنگی آن در طول تاریخ بشر گرمابه چیزی بیش از تنها مکانی برای حمام کردن بوده است. در اینجا ارتباطات اجتماعی، سیاسی و تجاری برقرار می شده است. داستان گرمابه و فرهنگ حمام، داستانی قدیمی و ریشه دار در تاریخ است. بازتاب این قدیمی ترین تکنیک فرهنگی بشر در هنر اطلاعات زیادی درباره عملکرد جوامع، قدرت و مناسبات طبقاتی، رابطه زن و مرد و آداب و رسوم تجاری به ما می دهد. و این موضوعی است که نمایشگاهی در "بادن بادن" آلمان بدان می پرداخته است. "هندریک بوندگه"، نمایشگاه گردان، در این باره می گوید: "حمام کردن همیشه مساله ای اجتماعی بوده است و تا امروز هم بار عقیدتی، مذهبی، اجتماعی و فرهنگی دارد." این نمایشگاه با نام "بدنها، نگاهها، قدرت. تاریخ فرهنگی حمام"، در تالار هنر بادن بادن در همکاری با "موزه تمدنهای اروپایی و مدیترانه" از مارسی، برگزار شده است. به گفته برگزارکنندگان، این نمایشگاه آثاری از تمامی دوره های هنری را در خود جای داده است؛ از تصویر پسری جوان و برهنه بر روی یک ظرف سرامیکی گرفته تا آثاری بر روی چوب مربوط به قرون وسطی که زنانی در حال گپ زدن را در یک گرمابه به تصویر می کشد.
(منابع: جنگ خبر، صدای آمریکا، بی بی سی، دویچه وله، رادیو زمانه)
|