|
فتح الله کیائیها
قبل از آنکه بر زبان آورد، راه افتاده بود و ترسش ریخته بود از ماهی سیاه کوچولو (صمد بهرنگی) تا فرزاد کمانگر راهی است سخت و دهشتناک اما پر از نور و روشنایی و شادابی و هنر زندگی و آن یعنی هنری که ره و رسم آزادگی و رهایی را نوید می دهد و می پروراند. "همه اش که نباید ترسید، راه که بیفتیم ترسمان می ریزد." تیرگی خاک را پس زدن، بی هوایی را جنگیدن و تاریکی را به سمت نور راه یافتن، رمز حیات است و هنر زیستن و خویش را ارتقا دادن و تکثیر کردن. حیات با این هنر آغاز می شود، با هنر پویایی و شکوفایی امتداد می یابد و هنرمندانه و خلاقانه افکار متعالی را پرورش می دهد و تکثیر می کند که رمز و راز ماندگاری و جاودانگی اش می شود. هشتاد یکسال پیش در چنین روزهایی روستای چرنداب تبریز، شاهد شکوفایی جوانه ای نازک و نورس بود که قرار بود سقف نوینی بر دنیای آموزش و پرورش و هنر و ادبیات مقاومت این مرز و بوم استوار سازد. این جوانه هنوز هجده ساله بود که اولین پیش لرزه ها را بر زمین نازا و سترون آموزش، هنر مبارزه و ادبیات له شده در زیر دست و پای خون آلود کودتایی ننگین و نکبت زا و سکون و سکوت و نا امیدی حاصله از آن پدید آورد. بله ماهی سیاه کوچولو در برکه کوچک چرنداب بدنیا آمده، رشد کرده و اینک می رفت تا شاخ در شاخ گوزنهای جوان بر دل تاریکی لرزه انداخته و نوای خوش آهنگ زندگی، آزادی و رهایی را در جنگل سرد و عبوس، سرود خوان شود. ماهی سیاه کوچکی که در تمام طول راه و با همه مرارتها و سختیهایش ، لحظه ای متوقف نشد و توانست خویش را در شکل و فرم چریکهای فدایی خلق شاخه تبریز و ماهیهای سرخ دیگری در گوشه و کنار این سرزمین، همچون فرزاد کمانگر (ها) تکثیر کند. "یک نور هر چقدر هم که ناچیز باشه، بالاخره روشناییه." و هنر مبارزه، نورِ کم سوی ماهی سیاه کوچولوی ما را چنان بر افروخت و فروزنده کرد که در گذر سالها ، ماهیان سرخ دیگری در پرتو شفاف و جاودانه اش ره و رسم زندگی کردن، عشق ورزیدن و مبارزه کردن را فرا گرفتند. ماهیان سرخی که پرواز بر فراز دار را بر نکبت زندگی ای زمینگیر شده در گندابهای هرزگی و شکمبارگی ترجیح داده و مرگشان خود فراتر از زندگی درخشید. زادروز این معلم آزاده روستاهای میهن را به همه ی آموزگاران روستایی در گوشه گوشه این سرزمین ستم زده و اطراف و اکناف جهان و هر جایی که ماهی سیاه کوچولویی قصد دریا می کند و بی هراس از سختیها و مرارتها دل به نوای امواج بنیان برافکن و تغییر دهنده اش می سپارد، خجسته باد می گوییم.
سینما
مبارزه علیه تبعیض نژادی "بر باد رفته" را متوقف کرد شرکت HBO، از بزرگترین عرضه‌کنندگان آنلاین فیلم و مجموعه‌های تلویزیونی، روز چهارشنبه ۲۱ خرداد اعلام کرد که به طور موقت عرضه فیلم "بر باد رفته" را متوقف خواهد کرد تا در آینده یک پیش زمینه تاریخی به آن بیفزاید. فیلم "بر باد رفته" محصول سال ۱۹۳۹ و برنده هشت جایزه اسکار به دلیل ارائه تصویری رمانتیک از برده‌برداری در ایالتهای جنوبی و جنگ داخلی آمریکا مورد انتقاد قرار گرفته است. اعتراضهای گسترده به تبعیض نژادی و خشونت پلیس در آمریکا که از حدود دو هفته پیش و در پی کشته شدن "جورج فلوید" هنگام بازداشت پلیس آغاز شد، شرکتهای فیلم و سرگرمی را وادار کرده است که از نظر مضامین نژادی محصولات فعلی و گذشته خود را بازبينی و با فضای جدید انطباق دهند. "جان ریدلی"، کارگردان سیاهپوست آمریکایی، در مقاله ای که در ستون دیدگاههای روزنامه "لس آنجلس تایمز" چاپ شد، از شرکت "وارنر مدیا" خواست که فیلم "بر باد رفته" را حذف کند. او در بخشی از مقاله خود نوشته است: "این فیلم از ایالتهای جنوبی آمریکا در دوران جنگ داخلی یک تصویر رمانتیک ارائه می دهد؛ تصویری بسیار نجیب‌تر از آنچه که واقعا بود. موضع آن ایالتها در حقیقت شورشی مسلحانه برای جدا شدن از آمریکا و حفظ حق مالکیت و خرید و فروش انسانها بود."
سنگفرشهای خونین در مانیل "اسونگ" (Aswang) روایتی خونین و دهشتناک از آنچه است که زیر عنوان مبارزه با مواد مخدر در خیابانهای مانیل می گذرد. این فیلم برایمان بازگو می کند که مانیل جایی است که در آن سران قاچاق مواد مخدر در امان هستند و تنها فقیرترین قشر جامعه قربانی حکومت می شود. در صحنه ای از فیلم، رییس پلیس در رادیو در جواب پرسشی در این باره که چرا این جنگ تنها گریبان فقرا را گرفته، به سادگی می‌گوید: "اغلب فقرا هستند که درگیر مواد مخدرند و برای همین هدف عملیات ما شده اند." جشنواره جهانی فیلمهای مستند "شفیلد"، Sheffils.Doc.Fest)) که امسال آنلاین برگزار شد، با نمایش فیلم اسونگ تصاویر دهشتناکی از مانیل پایتخت فیلیپین ارائه می دهد؛ جایی که اجساد کشته شدگان در گوشه خیابان به تصویری معمول از زندگی روزمره بدل شده است. طی دو سال، بیش از بیست هزار نفر توسط لباس شخصیهایی که فیلم می گوید به طور مستقیم وابسته به دولت هستند، در خیابانها به قتل رسیده اند. فیلمساز که به نظر می رسد فیلم را طی مدتی طولانی‌تصویربرداری کرده، موفق می شود همزمان با کشف یک محل مخفی نگهداری قربانیان برای باج‌گیری، در آنجا حضور داشته باشد: تعدادی در یک جای تاریک محبوس شده اند و برای آزادی شان باید مبلغ زیادی باج بدهند یا به جرم ارتباط با مواد مخدر برای سالهای طولانی به زندان بروند. عجیب این که پس از یافتن این افراد، پلیس آنها را دوباره دستگیر می کند تا به زندان عمومی بفرستد. همزمان، فیلمساز که خود فعال مدنی است، یک تظاهرات بزرگ علیه رییس‌جمهوری، "رودریگو دوترته"، را ثبت و ضبط می کند که در آن تظاهر کنندگان به طور مشخص وی را مسوول این قتلها معرفی می‌کنند و با شعار علیه او، عکس بزرگش را به آتش می‌کشند.
اسپایک لی راوی تجربه تلخ سیاهان در جنگ ویتنام "اسپایک لی"، کارگردان آمریکایی، در آخرین فیلم خود به نام "۵ خون" (Da 5 Bloods) به جنگ ویتنام و نگاه سیاهپوستان ایالت متحده به این تجاوز نظامی پرداخته است. موضوع تازه ترین اثر کارگردان "کار درست را بکن" (Do the Right Thing) با رویدادهای اخیر آمریکا، از جمله کشته شدن جورج فلوید و اعتراضهای پس از آن بی ارتباط نیست. کارگردان ۶۳ ساله آمریکایی تاکید می کند که با " ۵ خون" قصد دارد به مخاطب نشان دهد تا چه حد تصویری که از نقش سیاهپوستان در جنگ ویتنام و به طور کلی زندگی در جامعه آمریکا ارائه می شده، ناقص بوده است. او در این اثر علاوه بر یادآوری شمار بالای سربازان سیاهپوستی که در جنگ ویتنام کشته شدند، به تاثیر روانی این تجاوز نظامی بر سربازان و جامعه آمریکا نیز توجه کرده است. اسپایک لی در مورد خاطراتش از دوران جنگ ویتنام می گوید: "جنگ ویتنام اولین جنگی بود که به خانه آمریکایی ها راه یافت و من اخبار آن را تماشا می کردم. من در این فیلم در واقع به آنچه دیدم پرداخته ام. من آن موقع به اندازه کافی بزرگ شده بودم تا بفهمم ماجرا از چه قرار است."
ده روز با سینمای ایران وب‌سایت جشنواره هنری برلین ، یازده فیلم از تاریخ سینمای ایران را به صورت آنلاین پخش کرد؛ مجموعه فیلمهایی که با هماهنگی و مدیریت افسون مشیری، تهیه کننده آلمانی-ایرانی گردآوری شده و تحولات اجتماعی و سیاسی ایران در پنج دهه گذشته را به تصویر می کشد. برگزارکنندگان این جشنواره در معرفی آن می نویسند: "مردم ایران به طور دایمی با پرسش مقاومت یا مهاجرت روبرو هستند. این سوال از مدتها پیش در سینمای ایران که به پیشرو و محبوب بودن شهرت دارد، بازتاب یافته است. ما با معرفی آنلاین "۱۰ روز سینمای ایران"، نگاهی به این سینما می اندازیم." برنامه جشنواره برلین که "ده روز با سینمای ایران" نام داشت به دو بخش تقسیم شده بود: "واقعیتهای تبعیدی" با فیلمهای بلند داستانی و مستند و "مبارزه یا پرواز" با فیلمهای کوتاه که تمرکز آنها بیشتر بر ارائه تصویری از زندگی روزمره ایران و تلاش مردم برای غلبه بر مشکلات کوچک و بزرگ زندگی و همچنین تلاش برای آزادی در سایه دخالتهای حکومتی داشت. فیلمهای بلند این جشنواره عبارت بود از: یک اتفاق ساده - اولین فیلم بلند سهراب شهید ثالث/ بانوی اردیبهشت - ساخته رخشان بنی اعتماد/ روزی که زن شدم - مرضیه مشکینی/ هشتی تهران - کاری از فیلمساز برلینی دانیل كاتر/ فریاد رو به باد - کاری از سیاوش جمالی و عطا مهرداد/ تمارض - فیلمی به نویسندگی و کارگردانی عبد آبست/ هجوم - ساخته شهرام مکری. فیلمهای کوتاه این جشنواره شامل اینها می شد: فالگوش - محمدرضا فرزاد/ كشتارگاه - ساخته بهزاد آزادی/ حیوان - برادران دوقلوی بهام و بهرام آرک/ تنازع- مسعود حاتمی.
کرونا مراسم اسکار ۲۰۲۱ را عقب انداخت آکادمی اسکار اعلام کرد به خاطر همه گیری ویروس کرونا تصمیم گرفته است این مراسم را ۲۵ آوریل ۲۰۲۱/ ۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ برگزار کند. مراسم اسکار قرار بود ۲۸ فوریه ۲۰۲۱/ ۱۰ اسفند ۹۹ برگزار شود. مهلت ارسال آثار شرکت کننده در این رقابت نیز از ۳۱ دسامبر امسال به آخر فوریه سال آینده موکول شده است. "دیوید روبین"، رییس آکادمی اسکار، در بیانیه ای گفت: "بیشتر از یک قرن است که فیلمهای سینمایی نقش مهمی در آرامش بخشیدن، انگیزه دادن و تفریح ما در سیاه ترین دوران ایفا کرده اند ... امسال هم همین طور است. امید ما این است که با تمدید مهلت ارسال آثار، انعطاف لازم را برای اتمام تولید و اکران فیلمها در اختیار فیلمسازان قرار داده باشیم." (تیتر از جنگ خبر)
ادبیات
آمارتیا سن، فیلسوف و اقتصاددان، برنده جایزه صلح ناشران آلمان شد جایزه صلح ناشران آلمان امسال به "آمارتیا سن"، اقتصاددان و فیلسوف هندی، اهدا می شود. این اقتصاددان و فیلسوف برجسته که برنده جایزه نوبل اقتصاد نیز هست، سابقه تدریس در دانشگاههای دهلی، استنفورد، برکلی، آکسفورد و کمبریج را از دهه۶۰ میلادی در کارنامه خود دارد و از سال ۲۰۰۴ به عنوان پروفسور در دانشگاه هاروارد مشغول تدریس و تحقیق است. در بیانیه اتحادیه ناشران و کتابفروشان آلمان آمده است، سن برای چندین دهه به موضوع عدالت جهانی پرداخته و در این عرصه از پیشگامان است. هیات داوران جایزه صلح ناشران آلمان، فعالیتها و آثار این فیلسوف هندی را در مبارزه با نابرابری اجتماعی به ویژه در دوران کنونی دارای اهمیت دانسته است. هیات داوران می گوید، از محوری ترین اندیشه ها و خواسته های سن این است که در سنجش رفاه اجتماعی نه تنها معیار رشد اقتصادی، بلکه معیار امکان پیشرفت و رشد به ویژه برای طبقات ضعیف هم در نظر گرفته شود. مهم‌ترین آثار آمارتیا سن به فارسی نیز ترجمه شده‌است. از این ترجمه‌ها می توان برای نمونه به کتابهای "برابری و آزادی"، "اخلاق و اقتصاد"، "توسعه به‌مثابه آزادی" و "هویت و خشونت: توهم تقدیر" و "اندیشه‌عدالت" اشاره کرد. با جایزه ۲۵ هزار یورویی صلح، اتحادیه کتابفروشان و ناشران آلمان هر ساله از شخصیتهای بین المللی در عرصه ادبیات، دانش یا هنر که با آثار و فعالیتهای شان به تحقق ایده صلح در جهان کمک می کنند، تقدیر می‌کند. سال گذشته "سباستیائو سالگادو"، عکاس، نقاش و فعال محیط‌زیست برزیلی، برنده این جایزه شد.
مشاهدات جان بولتون، ترامپ را به چالش می کشد جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی کاخ سفید، در کتاب تازه خود اتهامات شگفت انگیزی را به رییس سابقش، دونالد ترامپ، وارد کرده است. او در کتاب خود با نام "اتاقی که در آن اتفاق افتاد" به شرح خاطرات خود از دوران خدمتش در کاخ سفید پرداخته است. این کتاب قرار است اواخر این ماه منتشر شود و به تازگی چکیده ای از آن در چند رسانه منتشر شده است. هرچند تا زمان انتشار کتاب حدود دو هفته باقی مانده، اما بر اساس چکیده هایی که روزنامه های وال استریت ژورنال، نیویورک تایمز، واشنگتن پست و شبکه خبری سی ان ان منتشر کرده‌اند، بولتون یک الگوی رفتاری فساد را به طور دائم در ترامپ مشاهده کرده که همیشه سعی داشته از قدرت ایالات متحده و نفوذ این کشور بر دیگر کشورها در جهت منافع شخصی خود بهره ببرد. در کتاب خاطرات بولتون از جمله آمده که ترامپ حاضر نشده در رابطه با سی امین سالگرد کشتار میدان "تیان آن من" (۱۹۸۹) بیانیه ای صادر کند و به بولتون گفت: "این مربوط به ۱۵ سال پیش است (کشتار تیان آن من ۳۰ سال قبل رخ داد) چه کسی به آن اهمیت می دهد؟ من سعی دارم [با آنها] معامله کنم. این را نمی خواهم." بولتون همچنین نوشته است ترامپ تابستان گذشته در جلسه ای در نیوجرسی با انتقاد از خبرنگاران گفته بود "اینها باید اعدام شوند. آنها نفرت انگیزند." دولت ترامپ چهارشنبه شب ۲۸ خرداد / ۱۷ ژوئن در شکایت فوری به مقامهای قضایی خواهان توقف موقت انتشار و پخش کتاب شد. ترامپ، همچنین بولتون را یک "احمق کسالت آور" و "برزخی" که تنها دلش می خواست به جنگ برود توصیف کرد. "سایمون و شوستر"، ناشر کتاب بولتون، با انتشار بیانیه ای تلاش برای توقف انتشار کتاب را اقدامی سبک‌سرانه و با انگیزه های سیاسی خواند که راه به جایی نمی برد. به گفته انتشارات سایمون و شوستر صدها هزار نسخه از کتاب در سراسر آمریکا و جهان توزیع شده و آماده است روانه کتابفروشیها شود.
دستگیری نویسنده و منشی هیات دبیران کانون نویسندگان ایران آرش گنجی، نویسنده، مترجم و منشی هیات دبیران کانون نویسندگان ایران یکشنبه ۲۵ خرداد در جلسه رسیدگی به اتهاماتش بازداشت و به زندان اوین منتقل شد. نیروهای امنیتی یکم دی سال گذشته این نویسنده را در خانه‌اش دستگیر کردند. او پس از نزدیک به یک ماه بازداشت، با قرار وثیقه ۴۵۰ میلیون تومانی تا پایان مرحله دادرسی به صورت موقت آزاد شد. محمد مقیسه، قاضی شعبه ۲۸ دادگاه انقلاب تهران اما در دادگاه روز یکشنبه قرار وثیقه گنجی را به سه میلیارد تومان افزایش داد. جمهوری اسلامی، این نویسنده و مترجم را به "عضویت و همکاری با گروهک ضد نظام"، "اجتماع و تبانی به قصد اقدام علیه امنیت ملی کشور" و "فعالیت تبلیغی علیه نظام" متهم کرده است. علاوه بر او، رضا خندان مهابادی، بکتاش آبتین و کیوان باژن، سه عضو کانون نویسندگان هم در سال گذشته محاکمه و به حبس محکوم شدند. دادگاه انقلاب این سه تن را در مجموع به ۱۵ سال و شش ماه زندان محکوم کرده است. محکومیت خندان مهابادی و آبتین هر یک شش سال و باژن سه سال است.
"معاشقه یک چریک"؛ انتشار داستانی منتشر نشده از ایتالو کالوینو به تازگی داستان "معاشقه پیش از نبرد" نوشته "ایتالیو کالوینو"، نویسنده مشهور ایتالیایی و از بزرگترین نویسندگان جهان در قرن بیستم، برای اولین بار و پس از گذشت ۷۳ سال از نگارش آن، در ضمیمه ادبی روزنامه ایتالیایی "لارپوبلیکا" منتشر شده است. کالوینو این داستان را پس از پایان جنگ جهانی دوم و تقریبا همزمان با نگارش داستان بلند "کوره راه لانه های عنکبوت" نوشت که به عنوان اولین کتابش در سال ۱۹۴۷ منتشر شد. او از همان انتشار اولین رمانش، مرزهای ادبیات را درنوردید و شهرتش به خارج از ایتالیا رسید. داستان "معاشقه پیش از نبرد" درباره یک عشق تابستانی است میان "آتیلیو"، شخصیت مرد داستان که قصد دارد تفنگ به دست بگیرد و راهی یک جنگ پارتیزانی شود و "واندا"، یک دختر زیبای ایتالیایی. ایتالو کالوینو در جریان جنگ جهانی دوم، به تیپ "گریبالدی" (کمونیستهای ایتالیایی) متعلق به جنبش مقاومت ایتالیا پیوسته بود که در سال ۱۹۴۳ تشکیل شد. داستان "معاشقه پیش از نبرد" بر اساس همین تجربه نویسنده شکل گرفت و نماینده دوره ابتدایی از سیر نویسندگی کالوینو است که در آن دوره، به نئورئالیسم گرایش داشت. او در این داستان در واندا، وعده یک زندگی آرام، ازدواجی مطمئن و تحسین و حتی حسادت دوستانش را می‌بیند. اما این احساس در طول داستان، در حال جنگ با یک آرمان است: نیاز به ایفای نقش در تاریخ که مدام در درون آتیلیو بیشتر می شود. کالوینو به عنوان نویسنده این داستان، از طریق یک دیالکتیک پیوسته میان امیال متضاد قهرمان داستان، خواننده را در تردیدها و تاملات او غرق می‌کند.
هنرهای تجسمی
تصویر کرونا بر خشتهای تیموریان گویا تاریخ را تنها تاریخ‌نگاران نمی نویسند. نقش هنرمندان در ثبت جزییات رویدادهای تاریخی همیشه برجسته بوده است. عبدالناصر صوابی، مینیاتوریست هراتی، از آغاز دوره قرنطینه به علت شیوع کرونا، سعی کرده لحظه هایی از زندگی و مبارزه مردم با کرونا را در تابلوهای کوچک و ظریف مینیاتور به تصویر بکشد. آقای صوابی این نقشها و تصویرهای ظریف را نه بر تابلوهای عادی، بلکه بر سطح خشتهای فروریخته متعلق به بناهای تاریخی دوره تیموری در قرن نهم هجری در هرات نقاشی می‌کند. کار هنری بر روی خشت، دستکم در هرات که پیشینه ای دراز در هنر مینیاتور دارد، به صورت یک مجموعه بی‌سابقه است. نام این مجموعه "خشتهای طلایی" است که لحظه‌های از یک دوره تاریک (شیوع کرونا) در آن ثبت شده است. آقای صوابی می‌گوید: "اینها ما را به نوعی به تاریخ گذشته مان وصل می‌کند. گذشته را به ما یادآوری می‌کند تا جان بگیریم. از جانبی دیگر این آثار می تواند به نسلهای بعدی کمک کند تا بتوانند با چنین دوره بحرانی آشنا شوند و بدانند که ما چنین روزهای سختی را سپری کردیم."
(منابع: جنگ خبر، رادیو فردا، دویچه وله، بی بی سی، رادیو زمانه، یورونیوز) منبع: نبردخلق شماره ۴۲۶، یکشنبه اول تیر ۱۳۹۹ ـ ۲۱ ژوئن ۲۰۲۰
|