روز جهانی زن؛ گذشته و حال

گردآوری و تالیف: اسد طاهری

 

هشتم مارس، روز جهانی زن، یاد آور حرکتی فراگیر سیاسی-اجتماعی است؛ جنبشی که نطفه آن در اواخر قرن نوزدهم شکل گرفت.

در ابتدا باید به جبهه متحد ارتجاع جهانی یادآور شد که روز جهانی زن نه روز مادر است و نه روز عشاق و نه ترکیبی از این دو! روز جهانی زن روز مبارزه علیه تبعیض جنسیتی است؛ تبعیضی که به ویژه زنان ایرانی پس از پیروزی انقلاب ضد سلطنتی ۵۷ و هجوم ارتجاع اسلامی به حقوق و کرامت آنها، در زندگی روزمره‌ شان لمس می‌ کنند.

۸ مارس امسال، ۱۱۰سالگی روز جهانی زن است. مردم سراسر جهان هر ساله هشتم مارس روز جهانی زن را جشن می گیرند. در هفت قاره به طور رسمی از حقوق و دستاوردهای زنان در حوزه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تجلیل می کنند. این روز از سال ۱۹۷۵که سال جهانی زنان نام گذاشته شده بود، به عنوان یکی از جشنهای رسمی سازمان ملل متحد تعیین شده و در بسیاری از نقاط جهان یک جشن ملی است.

 ما ریشه های ۸ مارس بسیار به قبل تر از سال ۱۹۷۵بر می گردد و برگزاری این روز بزرگ‌ رادیکال تر از آن است که ممکن است انتظار داشته باشیم. در طول سالها تلاش مداومی برای تحریف خاستگاه سوسیالیستی این روز و تبدیل آن به روز جشنهای فردی صورت گرفته است.

 

روز جهانی زن چگونه شکل گرفت؟

سرچشمه شکل گیری روز جهانی زن را می توان در شهر نیویورک در فوریه ۱۹۰۸ جستجو کرد؛ زمانی که هزاران زن که در کارخانجات نساجی کار می کردند، در اعتراض به شرایط کارشان  دست به راهپیمایی زدند. خواسته زنان نساج ۱۰ ساعت کار در روز بود. این تظاهرات با سرکوب پلیس نیویورک روبرو گردید. یکسال بعد حزب سوسیالیست ایالات متحده امریکا تشکیل شد و  ‌کمیته زنان آن، کمپین حق رای زنان در انتخابات را به راه انداخت. در همین سال کارگران زن ریسنده با خواست ممنوع کردن کار کودکان و کسب حق رای در شهر نیویورک دست به تظاهرات زدند. این سلسله رویدادها باعث شد که سال بعد، ۱۹۰۹، برای اولین بار به عنوان روز زن در آمریکا به ثبت برسد.

از این سال به بعد روز هشت مارس رنگ دیگری به خود گرفت به روز مخالفت زنان کارگر با نظام های سرمایه داری، برای بهتر شدن شرایط کار و حقوق اجتماعی در همه زمینه ها تبدیل شد.

ایده تبدیل این روز به یک جنبش بین المللی، توسط "کلارا زتکین"، این زن مبارز و سوسیالیست آلمانی مطرح شد. سال ۱۹۱۰کنگره سوسیالیستها در کپنهاگ دانمارک برگزار شد و کلارا این روز را به عنوان روز جهانی مبارزه زنان پیشنهاد داد.

در سال بعد یک میلیون زن در سراسر جهان راهپیمایی کردند که همچنین مصادف با سالگرد کمون پاریس بود؛ جایی که در سال ۱۸۸۱ یک دولت رادیکال سوسیالیست تاسیس شد که مدت کوتاهی در فرانسه حکومت کرد. زنان در کمون پاریس نقشی اساسی داشتند. یکی از رهبران اصلی کمون "لوئیز میشل" بود که بعدها به او لقب "قهرمان ملی فرانسه" داده شد.

اولین روز جهانی زن در سال ۱۹۱۱ در هفده کشور از جمله آلمان، دانمارک، استرالیا، اتریش، سوییس، چین و روسیه برگزار شد. میلیونها زن کارگر و سوسیالیست و دیگر اقشار جامعه همراه مردان خواهان حقوق سیاسی اجتماعی برابر برای همه زنان و مردان شدند.

 

مهمترین اعتراض روز جهانی زن

اگرچه روز جهانی زن با اقدام جنبش کارگری زنان در ایالات متحده آغاز شده بود ، اما در روسیه در سال ۱۹۱۷شکل انقلابی به خود گرفت.

در روسیه در سال ۱۹۱۳ زنان طبقه کارگر از روز جهانی زن برای ابراز مطالبه حق رای استفاده کردند. در اکتبر ۱۹۱۶ زنانی که در کارخانه های عظیم نساجی کار می کردند، به مناسبت این روز دست از کار کشیدند و با شعار "نان و صلح" دست به راهپیمایی زدند. حرکت آنها جرقه ای بود که انقلاب فوریه را شعله ور کرد.

هشت ماه بعد، در اکتبر ۱۹۱۷، انقلاب دوم روسیه با شرکت میلیونها کارگر آغاز شد. دهقانان، سربازان و ملوانان به صف کارگران پیوستند تا برای اولین بار در تاریخ از طریق شوراهای منتخب دمکراتیک که در سراسر کشور شکل گرفته بود، اولین دولت سوسیالیستی مبتنی بر حاکمیت طبقه کارگر در تاریخ را بنیان نهند.

انقلاب سوسیالیستی که یک ششم سطح زمین جهان را در بر می گرفت، بلافاصله اقدام به لغو قانون جنایی سرکوبگر و منفور تزاریسم کرد. در اوایل سال ۱۹۱۸ یک قانون خانواده جدید توسط دولت جدید شوروی تصویب شد که زنان را از زنجیرهای قوانین کلیسای ارتدوکس روسیه آزاد می کرد. ازدواج و طلاق به امری داوطلبانه و مدنی تبدیل شد و قوانینی که علیه همجنس گرایان وجود داشت، لغو گردید.

در دو دهه گذشته آگاهی اجتماعی نسبت به مساله زنان و در پی آن حرکتها و کمپینهای زنان افزایش فوق العاده ای یافته است. در همین راستا روز زن نیز اهمیتی نمادین و جایگاه موثری در این مبارزه پیدا کرده.

برای نمونه می توان به اعتصاب پنج میلیون کارگر در اسپانیا در اعتراض به نابرابری جنسیتی و تبعیض جنسیتی در سال ۲۰۱۸ اشاره کرد. یا در نمونه ای دیگر، در برخی از شهرهای ایالات متحده راهپیمایی زنان که در ژانویه ۲۰۱۷ در اعتراض به مراسم تحلیف رییس جمهور وقت ترامپ آغاز شده بود ، به ۸ مارس منتقل شد و خواسته های آنها برای پایان دادن به خشونت علیه زنان و حق کنترل بر بدن خود به مبارزه با زن ستیزی و نژادپرستی گسترش یافت.  

 

گردهمایی در شهرهای مختلف ایران به مناسبت ۸ مارس

*بندر انزلی - تعدادی از فعالان حقوق زنان در شهر بندر انزلی در استان گیلان با در دست داشتن پوسترهایی در حمایت از حقوق زنان، ۸ مارس را گرامی داشتند. در این پوسترها که با شعار محوری "همبستگی زنان علیه نابرابری، فقر و خشونت" همراه بود، بر حق معیشت انسانی، حق سقط جنین و حق کنترل باروری تاکید می شد.

 

*اصفهان - فعالان حقوق زنان در اصفهان خواستار پایان دادن به فضای زن ‌ستیز و جنسیت‌ زده‌ ناشی از سخنان ائمه‌ جمعه این شهر شدند.  زنان این شهر با وجود نگرانیهای امنیتی ناشی از سخنان ائمه جمعه اصفهان و شهرهای اطراف در مخالفت با دوچرخه ‌سواری و صخره نوردی زنان، همچنان بر حق مسلم خود در ورزشهایی که از دیدگاه این ائمه قابل قبول نیست، پای  فشردند.

 

*تهران - زنان با در دست داشتن پوسترهایی با محوریت شعار "همبستگی علیه نابرابری، فقر و تبعیض" به استقبال هشتم مارس، روز جهانی زن، رفتند. حق آموزش رایگان، همگانی، به‌ دور از تبعیض و خشونت، حق کنترل باروری و اعتراض علیه سلب حق سرپناه زنان حاشیه ‌نشینی چون آسیه پناهی از جمله پوسترهای در دست فعالان بود.

 

*سنندج - شماری از زنان و مردان آزادیخواه مراسمی به مناسبت این روز برگزار کردند. در این برنامه تاریخچه مختصری از مبارزات زنان قرائت شد و در ادامه بیانیه ‌ای در دفاع از حقوق برابر زنان و مردان در کلیه شئونات اجتماعی خوانده شد.

 

*سقز - زنان در این شهر دور هم جمع شدند و مراسم ۸ مارس را برگزار کردند. یکی از زنان حاضر در مراسم تاریخچه مبارزات زنان جهان، ایران و کردستان را به سمع و نظر شرکت ‌کنندگان رساند. سپس یکی دیگر از زنان مطلبی در مورد خشونت علیه زنان را قرائت نمود. در ادامه دو تن از زنان شرکت‌ کننده در این مراسم دو قطعه شعر در مورد روز جهانی زن را قرائت کردند. در پایان قطعنامه‌ ۱۶ ماده ‌ای مصوب گردهمایی خوانده شد.

 

*مشهد - به منظور گرامیداشت روز جهانی زن تعدادی از زنان آزاداندیش و حق ‌طلب مشهدی  صبح روز دوشنبه ۱۸ اسفند در میدان فردوسی این شهر جمع شدند و به بیان مطالبات و خواسته ‌ها خود پرداختند. همچنین یکی از زنان با حضور در اتوبوس شهری به تبیین اهمیت هشت مارس برای مسافران پرداخت. او خطاب به زنان تاکید کرد: "ما برای گرفتن حق و حقوقمان باید به میدان بیاییم، چرا که حق دادنی نیست، بلکه گرفتنی است."

 

*اشنویه - روز یکشنبه ۱۷ اسفند در فضای سرد و زمستانی شهرستان اشنویه، تعدادی از زنان و مردان آزادیخواه و برابری طلب این منطقه به همراه گروه کوهنوردی "پیشرو" اشنویه گردهم آمدند و با محوریت شعار "آزادی زنان، آزادی جامعه" فرارسیدن روز جهانی زن را در ارتفاعات این شهر گرامی داشتند.

 

* آکسیون زنان گروه آرزم و فعالان کرج - روز چهاردهم اسفند تعدادی از زنان گروه "آرزم" به همراه تعدادی از زنان فعال کرج در حرکتی نمادین در یکی از پارکهای تهران پلاکاردهایی را در مسیری کوتاه با خود حمل کردند و همزمان به رهگذران در مورد روز زن توضیحاتی دادند. در این پلاکاردها از جمله این شعارها دیده می شد: "حجاب اجباری - نماد برده ‌داری"، "اولین گام رهایی - لغو پوشش اجباری"، "خروش امسال زنان - برابری، معیشت است و درمان".

 

*گردهمایی مقابل دانشگاه علامه طباطبایی شماری از دختران  دانشجو با دست داشتن پلاکاردهایی با مضمون خواسته‌ ها و مطالبات شان، در برابر دانشگاه علامه طباطبایی گرد آمدند و روز جهانی زن را گرامی داشتند. بر تعدادی از این پلاکاردها نوشته شده بود: "دربند تبعیضیم - بیایید برخیزیم" و " خشونت و تبعیض علیه زنان -  در خانه و محل کار توأمان".

 

گردهمایی روز جهانی زن در چند کشور

*فرانسه فعالان حقوق زنان در فرانسه به مناسبت ۸ مارس روز جهانی زن، تجمعی علیه سکسیسم و خشونت جنسیتی برپا کردند.

گروه های مختلف زنان همچنین خواستار برپایی "اعتصاب فمینیستی" در روز دوشنبه مصادف با ۸ مارس با هدف حمایت از برابری بیشتر در زمینه حقوق زنان در تمام عرصه ‌های زندگی شدند.

در میدان جمهوری پاریس، فعالان فمینیست برای محکوم کردن زن‌ کشی، بنر بزرگی را در دست حمل می کردند که روی آن نوشته بود:‌ "زن ‌کشی را متوقف کنید".

اعتراضات خیابانی مشابهی از روز یکشنبه در سراسر فرانسه برپا شد.

 

*سوریه - کردهای سوریه در گردهمایی در شهر "قامشلی" در شمال سوریه، روز جهانی زن را گرامی داشتند.

یکی از زنان حاضر در این تجمع گفت: این گردهمایی به منظور بازگرداندن اعتماد به نفس زنان و همچنین آموزش آنها برای مقابله با اقتدار گرایی، فرهنگ مرگ، تبعید و قتل موجود در جامعه و محافظت از دستاوردهای انقلاب است."

 

*روسیه - روز جهانی زن در این کشور تعطیل عمومی است و در شهر "یکاترینبورگ"، افسران نظامی در مراسمی در خیابان همراه با نواختن موسیقی این روز را گرامی داشتند. این افسران بیش از یکهزار شاخه گل به زنان در خیابان اهدا کردند.

 

*عراق – "کمیته انقلاب اکتبر عراق" با صدور بیانیه ‌ای به‌ مناسبت ۸ مارس، روز جهانی زن، با تقدیر از نقش زنان قیام ‌کننده عراقی به ‌عنوان پایه اصلی انقلاب، به برگزاری تظاهراتی به همین مناسبت در روز یکشنبه فراخوان داد و این روز را "روز زن انقلابی عراقی" نامگذاری کرد.

در تظاهراتی که به بدنبال این فراخوان صورت گرفت، زنان و مردان در استانهای بابل، بصره، ذی‌ قار و بغداد با حضور در خیابانها این روز را گرامی داشتند.

 

منبع: نبرد خلق شماره ۴۳۶، یکشنبه ۱ فروردین ۱۴۰۰ ـ ۲۱ مارس ۲۰۲۱

 

http://www.iran-nabard.com/

https://t.me/nabard_khalgh

بازگشت به صفحه اول