|
زنان در مسیر رهایی (شهریور ۱۴۰۰) اسد طاهری
دفن یک زن سیاهپوست در آرامگاه مشاهیر فرانسه پیکر ژوزفین بیکر، هنرمند و یکی از شخصیتهای تاثیرگذار جنبش فرانسه به آرامگاه پانتئون پاریس منتقل خواهد شد. ژوزفین بیکر، هنرمند آمریکایی-فرانسوی و نماد مبارزه برای برابری و علیه نژادپرستی که در سال ۱۹۷۵ درگذشت، بە عنوان نخستین زن سیاهپوست پیکرش به پانتئون پاریس (آرمگاه مشاهیر فرانسوی) منتقل می شود. وی یکی از شخصیتهای تاثیرگذار جنبش فرانسه بود که با پایان جنگ نشان لژیون دونور را دریافت کرد و حتی بعد از جنگ نیز به مبارزه اش ادامه داد. در میان ۸۰ چهره ای که در پانتئون پاریس، دفن شدە اند تنها ۵ زن در بین آنهاست که سمیون وی نیز از جملە آنان است که پیکرش در سال ۲۰۱۸ به این آرامگاه منتقل شد.
افزایش حضور زنان در بازار کار عربستان سعودی عربستان سعودی در راستای رسیدن به برنامه «چشم‌انداز ۲۰۳۰» در نظر دارد آمار زنان شاغل را بالا ببرد. بااینکه در چند سال گذشته قدم‌های بزرگی در رابطه با افزایش حضور زنان در بازار کار برداشته‌شده است و پیشرفت‌ها قابل‌مشاهده است، اما زمینه برای بهبود بیشتر وجود دارد تا زمانی که این تغییرات از یک برنامه آینده‌نگر به یک تحول پایدار و گسترده تبدیل شود. ورود زنان به دفاتر کار در تمام رده‌های شغلی است و شامل هیئت‌مدیره شرکت‌ها نیز خواهد بود. عربستان سعودی در راه رسیدن به توسعه پایدار در چند سال گذشته با در نظر گرفتن اینکه بدون حضور زنان نمی‌توان به این هدف رسید، برابری جنسیتی را یکی از اهداف اصلی تلاش بهبود استانداردهای زیست‌محیطی، اجتماعی و حکمرانی کرده (ESG) است.
روز برابری زنان در آمریکاروز ۲۶ اوت (۵ سهریور) سالگرد برخورداری زنان آمریکا از حق رأی دادن است که در سال ۱۹۲۰ به صورت اصل ۱۹ متمم قانون اساسی به تصویب قانونگذاران آمریکایی رسید. در سال ۱۹۷۱، بلا آبزوگ، حقوقدان، فعال حقوق زنان، نماینده کنگره و رهبر جنبش زنان، موفق به تصویب قانونی برای به رسمیت شناختن سالروز تصویب حق رأی زنان به عنوان ''روز برابری زنان'' شد. به موجب این قانون، هرساله رؤسای جمهور ایالات متحده موظفند شرح فعالیتها و دستاوردهای خود در حوزه زنان را در بیانیه ای منتشر کنند. نخستین کنفرانس حقوق زنان در سال ۱۸۴۸ در سنکا فالز نیویورک برگزار شد، روز ۱۳ ژوئیه سال ۱۸۴۸، پنج زن در شمال ایالت نیویورک گرد هم آمدند، آنان که از سرنوشت زنان در جامعه آمریکایی سخت آزرده بودند به کاری خارق العاده دست زدند، در روزنامه محلی یک آگهی برای ''گردهمایی به منظور بحث درباره وضعیت اجتماعی، مدنی و مذهبی و حقوقی زنان'' منتشر کردند و شش روز بعد این همایش در ''سنکا فالز'' نیویورک برگزار شد. در پایان این همایش قطعنامه ای با نام ''اعلامیه‌ِ احساسات'' صادر شد که چنین آغاز می‌شد: ''ما این حقایق مسلم را قبول داریم که همه مردان و زنان برابر به دنیا آمده اند''. یکی از بندهای این قطعنامه آنان خواستار حق رأی برای همه زنان جهان شدند. یکصد مرد و زن از قشرهای مختلف جامعه این اعلامیه را امضا کردند، اما تنها یکی از آنان، ''شارلوت وودوارد'' نوزده ساله، آنقدر زنده ماند تا در سال ۱۹۲۰ پیروزی زنان در کسب حق رای را به چشم ببیند.
تعداد نامزدهای زن در لیست انتخابات عراق به نصف رسیدتعداد نامزدهای زن برای انتخابات زود هنگام پارلمان عراق که قرار بود در ماه اکتبر آینده برگزار شود، نسبت به سال ۲۰۱۸ به نصف کاهش یافت. منابع کمیسیون انتخابات عراق روز پنجشنبه ۴ شهریور گزارش دادند که در انتخابات کنونی حدود ۹۶۳ نامزد زن در حال رقابت هستند، در حالی که تعداد نامزدهای زن در آخرین انتخابات سال ۲۰۱۸ که به میزان زیاد تحریم شد، به حدود سال ۲۰۱۴ رسید. جمانه الغلای، سخنگوی کمیسیون انتخابات گفت: "تعداد نامزدهای احزاب بستگی به تعداد کرسیهای حوزه انتخابیه بر اساس قانون جدید انتخابات دارد، قبلاً احزاب حق داشتند نامزدها را با دو برابر تعداد کرسیها معرفی کنند و برای این منظور ما تفاوت تعداد نامزدها، از جمله زنان را متوجه می شویم." اگرچه تعداد نامزدهای زن برای انتخابات آینده، در پنجمین دوره خود بعد از حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳، کمترین تعداد است، اما ناظران و سیاستمداران معتقدند که نشانه های مثبتی از پدیده نامزدهای زن مستقل وجود دارد. کاهش تعداد نامزدهای زن برای انتخابات پارلمانی به دلیل موانع قانونی، اجتماعی و سیاسی است، زیرا زنان نامزد از حمایت کمتری نسبت به مردان در کشور برخوردار هستند. ارقام رسمی کمیسیون انتخابات در عراق نشان می‌دهد که از ۵۳۲۳ نامزد، حدود ۹۶۳ زن عراقی مدارک خود را برای نامزدی ارسال کرده اند که از این تعداد ۱۶۲ نفر به طور مستقل درخواست داده اند. به این معنا که آنها به هیچ حزب یا نهاد سیاسی تعلق ندارند و اکثر آنها وابسته به نیروهای مدنی، غیرمذهبی یا ملی گرایان هستند. عراق که ۶۰ سال پیش در دسترسی زنان به پستهای اجرایی در جهان اولویت داشت، امروز از عدم حضور زنان در پارلمان و دولت رنج می برد. این یکی از معدود کشورهای عربی است که سیستم سهمیه بندی برای زنان در شوراهای خود را اجرا کرده است. امروز، نامزدهای زن برای تصاحب یکی از ۸۳ ناحیه انتخاباتی در سراسر شهرهای عراق، در چارچوب آنچه "سهمیه‌ی زنان" نامیده می شود، رقابت می کنند، که بر اساس آن هر ناحیه انتخاباتی دارای سه کرسی پارلمانی است که یکی از آنها برای زنان است. کتابفروشی که فقط کتابهای نویسندگان زن را می فروشدریچل وود ساکن شهر ادینبورگ اسکاتلند، کتابفروشی است که فقط کتابهایی را به فروش می رساند که زنان نگاشته باشند. به گزارش لیت هاب، ریچل وود در ۶ اوت ۲۰۲۰ کتابفروشی در شهر ادینبورگ اسکاتلند افتتاح کرده است که با نام پرندگان کمیاب تنها کتابهایی را به فروش می رساند که توسط نویسندگان زن نوشته شده باشند، ریچل خودش می گوید تنها انگیزه اش حمایت از نویسندگان زن در کشورش بوده است و اعتقاد دارد خوانندگان کتابهای زن شمار زیادی را شامل می شوند. ریچل می‌گوید از زمان تاسیس این کتابفروشی در یک سال گذشته حدود ۲۰۴ درصد رشد فروش داشته و استقبال زیادی از کتابهای موجود در این کتابفروشی شده است. او می گوید هرچند مردها هم برای خرید کتاب می آیند؛ ولی ۹۷ درصد مشتریها را زنان تشکیل می دهند.
دادن کارنامه‌ِ کودکان به مادران آنها ممنوع شدایران ازجمله کشورهایی است که در آن حقوق زنان بە شدت نقض می شود و زیر لوای قانون و شریعت اسلام و بهانە های دیگر حقوق آنها پایمال می شود و در بسیاری از مواقع نادیده گرفته می شوند. در آستانه شروع سال تحصیلی جدید مشکلات جدیدی دامنگیر مادران شده است، مصیبتی که در آن مادر به اندازه‌ِ یک پدر رسمیت و اعتبار ندارد که پرونده یا کارنامه‌ِ فرزندش را دریافت کند. اردیبهشت سال ١۴٠٠ در پی بخشنامه ای، متنی به اولیای مدارس سپرده شده که پرونده و کارنامه‌ِ دانش آموزان را تنها می توانند به پدر دانش آموزان تحویل دهند و مادران نمی توانند این مدارک را دریافت کنند، این امر سبب نارضایتی و اعتراض بسیاری از خانوادە ها بەویژه مادران شد. به گفتە فعالان زن، این حقیقت تلخ مادر بودن در ایران است، حتی امضای آنها برای اردو رفتن بچه ها هم قابل استناد نیست، باید حتماً امضای پدر باشد، مگر اینکه قیم نامه پر کرده باشند و برگه‌ِ آن در پرونده‌ِ تحصیلی فرزندشان وجود داشته باشد، در غیر این صورت به عنوان مادر هیچ حقی ندارند.
تعداد اندک زنان در مجمع عمومی سازمان ملل هفتاد و ششمین مجمع عمومی سازمان ملل، روز سەشنبە ٢١ سپتامبر (۳۰ شهریور) کار خود را آغاز کرد. این نشست که برخی از سران کشورها در آن سخنرانی می کنند یک هفته ادامه خواهد داشت. مسائلی نظیر تبعیض نژادی، نابرابری، تغییرات اقلیمی، فقر، گرسنگی، درگیریهای مسلحانه و همچنین موضوعات دیگری که سازمان ملل آنها را چالشی در دنیای امروز می شناسد از مسائل مورد بحث کشورها خواهد بود. بر اساس گزارشهای منتشر شده، طی هفتاد و شش سال فعالیت مجمع عمومی سازمان ملل، تنها چهار زن به عنوان رئیس این نهاد انتخاب شده اند. از سوی دیگر نمایندگان ۲۲ کشور از ۱۹۳ عضو مجمع عمومی را زنان تشکیل می دهند و سازمان ملل هیچگاه یک دبیر کل زن نداشته است. بر اساس اسناد و مدارک سازمان ملل، ویجایا لاکشمی پاندیت از هند اولین زنی بوده که به عنوان رئیس مجمع عمومی انتخاب شده است. او در سال ۱۹۵۳ رئیس هشتمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد بود. آنجی بروکس، حقوقدان و دیپلمات لیبریایی، بە عنوان دومین رئیس زن مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال ۱۹۶۹ شد. او رئیس بیست و چهارمین مجمع عمومی این نهاد بین المللی شد. شیخا حی راشد آل خلیفه از بحرین رئیس شصت و یکمین مجمع عمومی سازمان ملل بود، وی سومین زن از زمان تاسیس سازمان ملل متحد است که در سال ۲۰۰۶ رئیس شصت و یکمین مجمع عمومی سازمان ملل شد. در سال ۲۰۱۸ ماریا فرناندا اسپینوزا گارسس، چهارمین زن در تاریخ ٧٣ سالەِ سازمان ملل بود که به عنوان ریاست مجمع عمومی انتخاب شد، وی رئیس هفتاد و سومین مجمع عمومی سازمان ملل شد. اگرچه مجمع عمومی سازمان ملل شاهد برگزاری برنامه های تاریخی در خصوص برابری جنسیتی بوده است، اما هنوز این رویداد به طور فراگیر شکل نگرفته است.
زنان و برآمد جدید طالبان در افغانستان
زنان افغانستان: نترسید نترسید ما همە با هم هستیم روز دوشنبه ۸ شهریور، زنان هرات در اعتراض بە حاکمیت طالبان (امارت اسلامی افغانستان) و ممانعت از حضور اجتماعی زنان بە خیابانها آمدە و برای بازپسگیری حقوق خود شعار دادند: "نترسید نترسید ما همە با هم هستیم"، "امنیت امنیت، نفرین بر خشونت" از جملە شعارهایی بود کە این زنان سر دادند، آنها خواهان حقوق از دست رفتە و اجازەِ بازگشت بە مشاغل خود شدند، حق کار، آموزش و آزادی از مهمترین خواستهای زنان بود. تجمع اعتراضی بانوان هرات با صادر کردن قطعنامه به حرکت اعتراضی خود پایان دادند. در این قطعنامه آمده است: ما بر حقوق حقه خود تاکید کرده و خواهان حفظ این حقوق هستیم./ ما زنان افغانستان در احقاق حقوق خود مُصر، هماهنگ و استوار هستیم./ ما اکنون در افغانستان با جمعیتی از زنان رو به رو هستیم که تحصیل کرده، آگاه و با ظرفیت اشتراک در جامعه هستند. با این جمعیت چه معامله ای خواهد شد؟ آیا این زنان به حاشیه رفته و نادیده گرفته خواهند شد!؟ این برای ما غیر قابل قبول است./ حضور ما تنها در مکاتب، دانشگاهها و مراکز صحی ضروری نیست. ما زنان نیمی از جامعه‌ی افغانستان هستیم و حضورمان در عرصه های عمومی از قبیل اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و فعالیت در تمام این حوزه ها ضروری است، چیزی غیر از این برای ما پذیرفتنی نیست./ حفظ حقوق زنان خواست ماست./ ️ما خواهان حمایت و نظارت جامعه جهانی هستیم./ ما خواهان اشتراک در تصمیم گیرهای کلان حکومتی هستیم./ ما خواهان ادامه فعالیتهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی خود هستیم./ ما خواهان بازگشایی مکاتب و دانشگاهها و برخورداری از تمام امکانات آموزشی هستیم./ ما خواهان حق برخورداری از امنیت و آزادی هستیم.
زنان در أفغانستان در صف مقدم مبارزه علیه طالبان به دنبال به قدرت رسیدن مجدد طالبان، زنان افغانستان بارها در شهرهای مختلف این کشور اقدام به تظاهرات و گردهمآیی کردند. یک روز پس از آن که طالبان تظاهرات در شهرهای کابل، هرات و مزارشریف، مرکز ولایت بلخ را به خشونت کشید، زنان روز چهارشنبه ۱۷ شهریور (۸ سپتامبر) در چندین نقطه شهر کابل و ولایت بدخشان بار دیگر دست به راهپیماییهای اعتراضی زدند. بنا به این گزارش، زنان با سردادن شعارهایی در دفاع از حقوق خود و آزادی، در دشت برچی کابل به خیابان آمدند. آنها از مردم خواستند که همراه شوند و خواسته های خود را به‌شکل مشترک مطرح کنند. زنان در کابل همچنین از بی اعتنایی جامعه بین‌المللی انتقاد کردند و گفتند: «دنیا چقدر بی رحمانه تماشایمان می‌کند!» حق آموزش و تحصیل، کار و آزادیهای فردی زنان و مشارکت آنها در ساختار دولت از عمده ترین خواسته های معترضان است.
طالبان: طبق قرآن و شریعت وزیر زن نداریم ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان گفت؛ دولت جدید در افغانستان به زودی تشکیل خواهد شد اما هیچ وزیر زنی در کابینه نخواهد بود. ذبیح الله مجاهد، در مصاحبه با روزنامه‌ِ ایتالیایی لاریپابلیکا گفت: در اولین فرصت ممکن دولت جدید وحدت ملی تشکیل خواهد شد، می خواهیم دولتی تشکیل دهیم که تنها نیمی از افراد آن از وزرای پیشین باشند. وی خبر داد که: طبق قرآن و شریعت زنان نمی توانند وزیر شوند اما می توانند در وزارتخانه ها، پلیس و دادگاهها به‌عنوان دستیار کار کنند. یک هفته پس از این اظهار نظر وی در کنفرانس خبری اقدام به معرفی نخست وزیر و هیات وزیران کرد که در آن زنان را از مجموعه سیاست خارج کردند و نکتە دیگر اینکه خلاف آنچه طالبان به مردم افغانستان وعده داده بود که از اقلیتها، اتیکها، ادیان مذاهب و طیفهای دیگر سیاسی در دولتش استفاده نماید عملی نشد و اعضای کابینه قریب بە اتفاق از اعضای گروه طالبان و شبکەِ حقانی هستند.
حق تحصیل زنان افغانستان در خطر استسازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) در گزارش خود با عنوان ''حق تحصیل: در افغانستان چه چیزی در خطر است؟'' اعلام کرد که سیستم آموزشی افغانستان، با خطر جدی مواجه است و با افزایش آوارگان داخلی و محرومیت کودکان از آموزش، خطر ''فاجعه‌ِ نسلی'' نیز افزایش یافته است و بر توسعه‌ِ پایدار کشور در سالهای آینده تأثیر منفی خواهد گذاشت. این نهاد گفته است اگر ممنوعیت آموزش مختلط و آموزش زنان توسط مردان اعمال شود، تأثیرات منفی روی مشارکت زنان در تحصیلات عالی می‌گذارد. طالبان اعلام کرده که آموزش مختلط پایان خواهد یافت. به گفتەِ یونسکو فقدان معلمان زن، محدودیتهای شدید برای پرداخت حقوق معلمان و قطع کمکهای بین‌المللی، می‌تواند پیامدهای فوری و جدی برای تداوم آموزش در افغانستان داشته باشد.
"مرسل علی" زن که در خاموشی دست به اعتراض زده استمرسل علی پناهجوی افغانستانی که از سال ۲۰۰۹ به این سو درسوئیس زندگی می کند، بعد از سقوط مزارشریف به دست طالبان بە تنهایی با در دست گرفتن پلاکارد و عکسهایی از جنایات طالبان علیە آنها دست به اعتراض زده است. مرسل بعد از اینکه نتوانست در تجمعی که روز ١٦ اوت علیه طالبان در سوئیس شکل گرفت شرکت کند از آن موقع تاکنون هر روز با صرف هزینەِ یازده دلار با به دست گرفتن پلاکارد و عکس از جنایات طالبان در مکانهای عمومی شهرهای سوئیس دست به اعتراض تک نفره زده است. مرسل علی در مکانهایی چون پارلمان سوئیس، شهر ژنو و دفتر سازمان ملل متحد در ژنو، به تنهایی دست به اعتراض زده است. وی گفت که تنها مبارزه برای مردم افغانستان دغدغه‌ِ فکریش نیست چون او همزمان مادر دو کودک بوده و خودش نیز درس می خواند و کار می کند. مرسل در محلهای گوناگون شهرهای سوئیس که فکر می کند سودمند است و صدای آن شنیده می شود روزانه دو ساعت تا چهار ساعت بدون صدا می ایستد، اما دوست ایرانی او مهدیه علی نژاد لحظه های او را ثبت و ماندگار می سازد.
زنان افغانستان حق ندارند کنار مردان کار کنندیکی از مقامهای ارشد طالبان، گفته است با وجود فشارهای جامعه‌ِ بین المللی در مورد حق تحصیل و کار زنان، حکومت این گروه به زودی اجرای قوانین شریعت را آغاز خواهد کرد. اگر این قانون اجرایی شود، در نتیجه اشتغال زنان در ادارات دولتی، بانکها، موسسات رسانه ای و سایر محیطهای کار ممنوع خواهد شد. طالبان به محض تصرف قدرت اعلام کرد که حقوق زنان را در چارچوب شریعت اسلام به رسمیت می شناسد. معنای دقیق این سیاست برای جامعه‌ِ امروزی افغانستان که زنان از حق تحصیل و کار برخوردار هستند مشخص نبود. ولی سابقه‌ِ طالبان در دوران حکومت بین سالهای ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ نشان می دهد که بر اساس تفسیر آنها از شریعت اسلام، زنان در بیرون از چهار دیواری خانه ها تقریبا از هیچ حق اجتماعی برخوردار نیستند. در اولین روزهای تصرف قدرت توسط طالبان، ذبیح الله مجاهد سخنگوی این گروه گفت زنان بخش مهمی از جامعه هستند و می توانند در «بخشهای دیگر» کار کنند. او در عین حال اشاره کرد که تمامی کارمندان زن نهادهای دولتی می توانند سر کار برگردند.
بلاتکلیفی سرنوشت ٣.۵ میلیون دانش آموز و معلم زن افغان سخنگوی سابق وزارت آموزش و پرورش افغانستان در واکنش بە بازگشایی مدارس پسرانە این کشور روز شنبە 27 شهریور اعلام کرد، بیش از ٣.۵ میلیون دانش آموز و بیش از ٧٢ هزار معلم در بلاتکلیفی قرار دارند و سرنوشت شان مشخص نیست. نوریە نزهت، با اشارە بە عدم بازگشایی مدارس دخترانە گفت: درحالی که مدارس پسران و دختران در افغانستان پیش از این هم جدا بود و دانش آموزان دختر با پوشش ۱۰۰ درصد اسلامی در کلاسهای درس حضور می یافتند، اما اکنون ممانعت طالبان از بازگشایی مدارس دخترانه، جز بهانه چیزی دیگری نیست. بە گفتە این مقام پیشین أفغانستان؛ اکنون زندگی زنان به وضعیت دهه‌ِ ۹۰ میلادی برگشته و آنها از آموزش و پرورش محروم شده اند.
زنان قاضی در افغانستان در خفا زندگی می کنند طالبان بعد از به قدرت رسیدن زنان را در راس سرکوبهای خود قرار دادند. زنان قاضی و فعالان زن از جمله کسانی هستند که در معرض تهدید و کشته شدن از طرف طالبان قرار دارند. قضات زن افغانستان پیش از بازگشت طالبان به قدرت نیز در معرض خطر بودند، در ژانویه ۲۰۲۱، دو قاضی دادگاه عالی در کابل به ضرب گلوله مردان مسلح ناشناس کشته شدند، هرچند طالبان هرگونه مسئولیت در این حمله را رد کرد، از آن زمان به بعد، تهدید علیه زنان افغان و کسانی که با دولت پیشین ارتباط داشته اند تشدید شده است. نبیله یکی از ۲۵۰ قاضی زن افغانستان است که دستور داده شده است به سر کار بازنگردند، وی در گفت و گو با رسانە ها گفت: ''الان احساس امنیت نمی کنیم، همان مجرمان درصدد جان من، جان خانواده ام برمی آیند، خدا نکند بخواهند انتقام بگیرند''. نبیله می گوید از انتقام جوییها می ترسد نه فقط از جانب بنیادگراها، بلکه از جانب مردانی که او زمانی حکم زندان برای شان صادر کرده بود، طالبان وقتی به قدرت رسید، در‌های زندانها را باز و هزاران مجرم را آزاد کردند. بسیاری از قضات زن، رسیدگی به بدترین پرونده های خشونت علیه زنان از جمله تجاوز، قتل و خشونت خانگی را بر عهده داشتند. فقط شماری از قضات زن تاکنون توانسته‌اند، از افغانستان بگریزند. یک قاضی باسابقه موفق شده است همراه خانواده‌اش سوار یکی از پرواز‌ها شود و به لهستان برود.
(منابع استفاده شده برای تهیه این مجموعه: ایندپندنت فارسی، خبرگزاری فرانسه، ایلنا، رویترز، شرق، رادیو زمانه، صدای آمریکا، وال استریت ژورنال، رادیو فردا) منبع: نبرد خلق شماره ۴۴۲، پنجشنبه ۱ مهر ۱۴۰۰ - ۲۳ سپتامبر ۲۰۲۱
|