|
رویدادهای هنری ماه (اردیبهشت ۴۰۴)
هنر مقاومت
آخرین ساخته جعفر پناهی در بخش مسابقه جشنواره کن فهرست فیلمهای هفتاد وهشتمین جشنواره فیلم کن اعلام شد و جعفر پناهی، کارگردان معترض ایرانی، با فیلم «یک تصادف ساده» در بخش مسابقه اصلی برای کسب جایزه نخل طلا رقابت خواهد کرد. این فیلم در بخش رقابتی در کنار فیلمهای برجسته‌ای مانند «طرح فینیقی» از «وس اندرسون»، «ادینگتون» به کارگردانی «آری آستر» و «مادران جوان» ساخته «ژان-پیر و لوک داردن» قرار گرفته است.
تشدید فشارهای امنیتی بر گروه سازنده آخرین اثر جعفر پناهی فشارهای امنیتی بر سازندگان فیلم «یک تصادف ساده» آخرین اثر جعفر پناهی در آستانه برگزاری جشنواره فیلم کن شدت گرفت. تماسهایی از سوی نهادهای امنیتی با برخی از سینماگرانی که در تولید این فیلم نقش داشته‌اند برقرار شده و برخی از آنان نیز برای ارائه توضیح احضار شده‌اند. این تماسها باعث افزایش نگرانیها در مورد احتمال ایجاد مانع برای سفر و حضور این افراد در یکی از معتبرترین رویدادهای سینمایی جهان شده است. آخرین فیلم جعفر پناهی قرار است در بخش مسابقه کن به نمایش در آید. جعفر پناهی این فیلم را بدون دریافت مجوزهای حکومتی و همچنین بدون رعایت حجاب اجباریِ بازیگران زن در ایران ساخته است.
بیش از ۳۸۰ چهره سینمایی «نسل‌کشی» در غزه را محکوم کردند بیش از ۳۸۰ چهره سینمایی از جمله «رالف فاینس»، بازیگر «فهرست شیندلر»، در نامهای سرگشاده که روز سه‌شنبه ۲۳ اردیبهشت پیش از افتتاحیه جشنواره کن منتشر شد، «نسل‌کشی» در غزه را محکوم کردند. در این نامه که توسط چند گروه فعال حامی فلسطینیها در روزنامه فرانسوی «لیبراسیون» و مجله آمریکایی «ورایتی» منتشر شد، آمده است: «ما نمی‌توانیم در حالی که نسل‌کشی در غزه در جریان است، سکوت کنیم». امضاکنندگان که شامل ستاره‌های هالیوود از جمله «ریچارد گیر» و «سوزان ساراندون» و همچنین «پدرو آلمودوار»، کارگردان تحسین‌شده اسپانیایی، و «روبن اوستلوند»، برنده سابق جشنواره کن، هستند، کشته شدن «فاطمه حسونه»، عکاس- خبرنگار، در غزه را محکوم کردند. از دیگر امضاکنندگان نامه می‌توان به «جاناتان گلیزر»، کارگردان بریتانیایی یهودی‌الاصل، اشاره کرد که برای فیلم «منطقهٔ مورد علاقه» در سال ۲۰۲۳ برنده جایزه اسکار شد. «مارک رافالو»، ستاره هالیوود و «خاویر باردم»، بازیگر اسپانیایی، نیز این نامه را امضا کرده‌اند.
موسیقی طالبان چهارده نفر را به اتهام اجرای موسیقی بازداشت کرد پلیس ولایت تخار در شمال افغانستان شنبه ۲۱ اردیبهشت اعلام کرد که ۱۴ نفر را به اتهام نواختن موسیقی و آوازخوانی در یک خانه مسکونی بازداشت کرده است. در بیانیه پلیس آمده است که این افراد «با استفاده از تاریکی شب در خانه ای در مرکز ولایت تخار گرد هم آمده و با نواختن موسیقی و اجرای آواز، مزاحمت عمومی ایجاد کردند». پلیس همچنین افزود که بازداشت شدگان تحت بازجویی هستند. از زمان بازگشت طالبان به قدرت در سال ۲۰۲۱، این گروه تمامی مدارس آموزش موسیقی را تعطیل کرده و بسیاری از سازها و تجهیزات صوتی را به بهانه مقابله با «فساد اخلاقی» شکسته یا سوزانده است. حکومت طالبان از معدود موسیقیدانانی که در کشور باقی مانده‌اند، خواسته تا تنها «سرودهای» مذهبی را بدون همراهی موسیقی اجرا کنند.
برگزاری فستیوال موسیقی «کوچه» با وجود فشارهای مذهبی برگزاری چهارمین دوره فستیوال موسیقی «کوچه» در بوشهر که تحت فشار مقامهای مذهبی این استان لغو شده بود، پس از اعتراضهای گسترده و فشار رسانه ای، برگزار شد. با اعلام خبر صدور مجوز برگزاری فستیوال کوچه، دوباره انتقادها از سوی امامان جمعه استان بوشهر بالا گرفت. حسن مصلح، امام جمعه دشستان، در خطبه‌های نماز جمعه گفت: «فستیوال کوچه با شعار کاذب خیام‌خوانی و ترویج فرهنگ سنتی و اصیل بوشهر، بهانه‌ای شده برای ترویج اختلاط، کشف حجاب و شکستن خطوط قرمز شرع و عرف.» برگزارکنندگان جشنواره «کوچه» در پی لغو برنامه در حساب رسمی اینستاگرام فستیوال با انتشار بیانیه‌ای نوشتند: «چه بسا فستیوال موسیقی کنار رفت که فستیوال آدمها از راه برسد؛ فستیوال مردم غریب، شریف و مقاوم ایران.» گروه زیادی از مردم بوشهر شب قبل از شروع جشنواره کوچه در خیابانها جمع شدند و با رقص و شادی «به استقبال» این جشنواره مردمی که هر سال در شهرشان برگزار می‌شود، رفتند.
پرونده شکایت دادستان آلمان علیه راجر واترز مختومه شد پس از دو سال تحقیقات، دفتر دادستانی عمومی برلین پرونده شکایت علیه «راجر واترز» (Roger Waters)، بنیانگذار و خواننده سابق گروه «پینک فلوید» (Pink Floyd)، به اتهام یهودی ستیزی و نفرت پراکنی مختومه اعلام کرد. پلیس برلین دو سال پیش راجر واترز را متهم کرد که در کنسرت خود در این شهر با علائم نازیها ظاهر شده و علیه یهودیها تبلیغ کرده است. واترز در کنسرت خود در ماه مه ۲۰۲۳، هنگام اجرای ترانه ای از آلبوم «دیوار» (The Wall) که از زبان یک ستاره راک با وضعیت روحی نامتعادل بیان می شود، در ظاهر وی یعنی با کت چرمی مشکی شبیه اونیفرمهای نازیها روی صحنه آمد. در این کنسرت همچنین یک بادکنک به شکل خوک رها شد که در میان نامهای دیگر، نام یک شرکت اسلحه‌سازی اسراییلی را نیز نشان می‌داد. دولت آلمان به دلیل هم پیمانی با اسراییل،، پس از ۷ اکتبر تمامی فعالیتهای هنری، رسانه ای یا اعتراضی علیه اشغالگری و سیاستهای دولت اسراییل یا در پشتیبانی از فلسطینیان را در ردیف یهودی ستیزی و تحریک افکار عمومی قلمداد می کند. راجر واترز یک مدافع جدی حقوق فلسطینها است و چهره بیرونی جنبش بایکوت محصولات اسراییلی از مناطق اشغال شده، محسوب می شود اکنون پس از دوسال تحقیقات مفصل، دادستانی عمومی برلین می گوید حضور متهم سابق «نمایشی مستقل بود که فقط می‌توان آن را به صورت یک کل واحد در نظر گرفت». بنابراین، سووظن یهودی ستیزی و نفرت پراکنی تایید نشد و اجرای راجر واترز «باید در چارچوب آزادی بیان و هنر طبق ماده ۵ قانون اساسی در نظر گرفته شود که در اینجا غالب بود.»
سینما جشنواره کن؛ یک افتتاحیه سیاسی مراسم افتتاحیه هفتاد و هشتمین دوره جشنواره فیلم کن روز سه‌شنبه ۲۳ اردیبهشت در این شهر ساحلی در جنوب فرانسه برگزار شد. به نوشته خبرگزاری فرانسه، مراسم افتتاحیه «بسیار سیاسی» بود و از جمله شامل حمله لفظی «رابرت دنیرو» به دونالد ترامپ و ادای احترام رییس هیات داوران به «فاطمه حسونه»، خبرنگار - عکاس کشته شده فلسطینی می شد. در مراسم افتتاحیه رابرت دنیرو، بازیگر نامدار سینما که ۸۱ سال دارد، جایزه نخل طلای افتخاری را به پاس یک عمر فعالیت سینمایی از دست «لئوناردو دی‌کاپریو»، بازیگر و همبازی او در برخی فیلمها، دریافت کرد. رابرت دنیرو که یکی از صریح‌ترین منتقدان دونالد ترامپ در سینمای آمریکا است، در سخنان خود در این مراسم به شدت به وی تاخت و از او با عنوان ««رییس جمهور بی‌فرهنگ» یاد کرد. انتقادات او به ویژه بابت تعرفه‌های سینمایی بود. دونالد ترامپ از وضع تعرفه ۱۰۰ درصدی بر فیلمهای تولید شده در خارج از آمریکا خبر داد و گفت که صنعت سینمای آمریکا در حال مرگ «بسیار سریع» است. رابرت دنیرو خواستار اعتراض همگانی شد و گفت: «شما نمی‌توانید روی خلاقیت قیمت بگذارید، اما گویا می‌توانید روی آن تعرفه بگذارید.»
اعتراض به پذیرش فیلم حکومتی در جشنواره کن «کانون هنرمندان ایرانی فیلم و تئاتر برون‌مرز» با انتشار بیانیه‌ای نسبت به پذیرش فیلم «زن و بچه» به کارگردانی سعید روستایی، در هفتادوهشتمین دوره جشنواره کن اعتراض کرد. این کانون در بیانیه خود آورده است: «این فیلم با تمام مجوزهای رسمی و با رعایت قوانین جمهوری اسلامی و حجاب اسلامی ساخته شده است. در حالیکه پس از جنبش «زن، زندگی، آزادی» بخشی از اهالی سینما اعلام کردند که در همراهی با خواسته‌های جنبش از ساختن فیلم با رعایت حجاب اجباری خودداری خواهند کرد.» بیانیه کانون افزوده است: «علیرغم اینکه فستیوالهای بین‌المللی در حمایت از جنبش اعلام کرده بودند که از سینمای مستقل حمایت خواهند کرد، جشنواره فیلم کن ضمن نادیده گرفتن صداهای معترض در داخل و خارج ایران، به روال پیش از جنبش بازگشته و بار دیگر راه را برای حضور نهادهای حکومتی در کنار فیلمهای رسمی باز کرده است.» کانون هنرمندان ایرانی فیلم و تئاتر برون‌مرز، هنرمندان فیلم و تئاتر را به مقاومت در برابر «سیاستهای ضد هنر» حکومت ایران دعوت کرده و گفته است همچنان در کنار هنرمندانی قرار می‌گیرد که «از همکاری با نهادهای امنیتی حکومتی سر باز زدند و در اعتراض به سیاستهای تحمیلی حکومت از جمله حجاب اجباری، از کانالهای رسمی و حکومتی دوری گزیدند، ممنوع‌الکار شدند و مسیر زندگی هنری شان به کل تغییر کرد». کانون هنرمندان ایرانی فیلم و تئاتر برون‌مرز آذرماه ۱۴۰۱، در اوج جنبش «زن، زندگی، آزادی» با امضای ۱۷ نفر از نویسندگان تئاتر و سینما، فیلمسازان و بازیگران، از جمله مانیا اکبری، محمدعلی بهبودی، نیلوفر بیضایی، حسین خندان، کامران ملک مطیعی و محمد یعقوبی تشکیل شد و صدها هنرمند دیگر در داخل و خارج کشور نیز بعد به آن پیوستند.
فیلمی در باره دادخواهی «من هنوز اینجا هستم» (Ainda estou aqui)، داستان خانواده طبقه متوسطی را در دهه ۱۹۷۰ در برزیل روایت می کند که زندگی آرامی را در «ریودوژانیرو»، برزیل می گذرانند، اگرچه تحت یک دیکتاتوری غیرنظامی-نظامی زندگی می کنند. آرامش آنها با دستگیری و سپس ناپدید شدن پدر خانواده، «روبنس پایوا»، مهندس و نماینده سابق پارلمان، به پایان می رسد. «یونیس»، مادر خانواده که به خانه داری عادت کرده است، مجبور می شود به تنهایی از پنج فرزندش مراقبت کند و در حالی که تحت فشار و سرکوب رژیم نظامی قرار دارد، برای پیدا کردن همسرش و اطلاع از سرنوشت او بجنگد. کمیسیون ملی حقیقت (CNV) که توسط رییس جمهور سابق، «دیلما روسف»، برای تحقیق در مورد نقض جدی حقوق بشر بین ۱۸ سپتامبر ۱۹۴۶ و ۵ اکتبر ۱۹۸۸ ایجاد شده بود، اسناد و شهادتهایی را ارائه کرد که ورود روبنس پایوا به شکنجه گاه DOI-CODI در ۲۰ ژانویه ۱۹۷۱ و مرگ وی به دلیل شدت جراحات ناشی از شکنجه را اثبات می کرد. فیلم «من هنوز اینجا هستم» بر اساس کتابی به همین نام توسط «مارسلو روبنس پایوا»، پسر این زوج ساخته شده است که در سال ۲۰۱۵ منتشر شد. او با حساسیت سطوح مختلف و بی رحمانه خشونت نظامی را که از سال ۱۹۶۴ تا ۱۹۸۵ ادامه داشت، توصیف می کند. کارگردان و تهیه کننده این فیلم، «والتر سالس» (Walter Salles)، به خاطر فیلم «ایستگاه مرکزی» (۱۹۹۸) شناخته می شود که نامزد اسکار برای بهترین فیلم خارجی زبان و بهترین بازیگر زن شد. در زمان ظهور راست افراطی و جنبشهای کودتایی که خواستار بازگشت به دیکتاتوری نظامی هستند، فیلمهایی از این دست برای ملموس کردن تاریخ و روشن کردن گذشته برای تکرار نشدن آن ضروری هستند. «برای همیشه اینجا» نمونه ای از این است که چگونه می توان نقش اجتماعی هنر انتقادی را تقویت کرد.
هنرهای تجسمی غزه «بی کلام» در لندن «مالک مطر»، هنرمند جوان فلسطینی، با برگزاری نمایشگاهی انفرادی در مدرسه معتبر «سنترال سنت مارتینز» لندن، به عنوان نخستین فلسطینی در تاریخ این موسسه هنری معتبر، رکوردی تاریخی ثبت کرده است. آثار او بازتابی عمیق از بحران انسانی جاری در غزه است که با گذار چشمگیر از سبک پررنگ و سرزنده‌ی پیشین خود به بیانی تک‌رنگ و اندوهبار، توجه جهانیان را به خود جلب کرده است اثر محوری این نمایشگاه، تابلوی عظیم «No Words» (بی‌کلام) است؛ یک بوم ۴ در ۲ متر که بسیاری آن را با شاهکار «گرونیکا» از پیکاسو مقایسه کرده‌اند. در این تابلو، ققنوسی از دل خاکسترها برمی‌خیزد؛ در میان درخت زیتونی، نمادی از پایداری فلسطینی و چهره هایی از مردم محلی. بازگشت رنگ به برخی از بخشهای اثر همچون ققنوس قرمز و زیتون سبز، به گفته‌ی مطر، بازتاب امیدی است که در جریان یک آتش‌بس کوتاه مدت در دل او شکل گرفت. تابلوی «بی کلام» که در دوران اقامت هنری‌اش در لندن (ژانویه تا فوریه ۲۰۲۴) خلق شد، پاسخی بزرگ و شخصی به آنچه است که مطر آن را «نسل کشی هولناک قرن» می‌نامد. این دیوارنگاری صحنه هایی از ترس و ویرانی را در خود جای داده است: اسب ناله کنان به دنبال پسربچه ای وحشت‌زده، پیکرهایی زیر آوار، مردی که سگی زخمی در آغوش دارد، اجساد کودکان، و نشانه‌های فرهنگی غزه که به ویرانی کشیده شده اند.
تماشای زنده مرمت یکی از شاهکار‌های گوستاو کوربه موزه «اورسه» پاریس یکی از مهم‌ترین آثار «گوستاو کوربه»، نقاش نامدار فرانسوی، را در برابر دید عموم مرمت می‌کند. بازدیدکنندگان می‌توانند تا میانه سال ۲۰۲۶ روند بازسازی تابلو مشهور «تدفین در اورنان» را از نزدیک دنبال کنند.
ادبیات عقب نشینی انگلیس از ممنوعیت سفر نویسنده مهاجر به لندن (تصویر7) دولت بریتانیا در پی اعتراض محافل ادبی و بازتاب وسیع خودداری از صدور ویزا برای نویسنده مهاجر، «ابراهیما بالده»، از تصمیم خود عقب نشینی کرد. «تئاتر خیابان جرمین» (Jermyn Street Theatre)، یک تئاتر تاریخی و مشهور انگلیس، از او برای شرکت در اولین نمایش اقتباس تئاتری از کتاب خاطراتش دعوت کرده بود. کتاب «برادر کوچک: مینان (Hermanito: Miñán) که بالده به همراه «آندر ایزاگیره (Ander Izagirre) روزنامه نگار، و «آمتس آرزالوس» (Amets Arzallus Antia)، یک فعال مهاجران نوشته است، برنده چند جایزه شده است. این کتاب که به چندین زبان ترجمه شده و در موارد متعدد توسط پاپ فرانسیس فقید برای درک درام مهاجرت توصیه شده است، سفر وحشتناک بالده، ۳۱ ساله، را در جستجوی برادر کوچک گمشده خود روایت می کند تا در نهایت به مادرید برسد؛ جایی که اکنون در یک کارگاه تعمیرات کامیون مکانیکی کار می کند. دولت بریتانیا درخواست ویزای او را با این استدلال که قصد ماندن در انگلیس دارد، رد کرده و توضیح داده بود: «ما قانع نشده ایم که شرایط او واقعا همان شرایطی است که اعلام شده یا اینکه قصد دارد پس از دیدارش بریتانیا را ترک کند.» مسئولان تئاتر در یادداشتی اعتراضی خطاب به دولت بریتانیا، با برجسته کردن جنبه سیاسی که چنین تصمیم رسوایی بر آن دلالت دارد، انگشت خود را روی نقطه دردناک گذاشتند. آنها گفتند دولت کارگری «کیر استارمر» در تلاش برای مهار تهدید انتخاباتی راست پوپولیست و بیگانه هراس، «نایجل فاراژ»، سخت گیری در قوانین مهاجرتی و لفاظی علیه مهاجران را تشدید کرده است، به گونه ای که زنگ خطر را بین اعضای حزب خود و در میان سازمانهای بشردوستانه به صدا درآورده است. اکنون چنین می نماید که اعتراض، رسانه ها، تشکلهای مدنی و بخشهای نزدیک به حزب «کارگر» موثر واقع شده و ابراهیم بالده می تواند شاهد روی صحنه آمدن خاطرات خود باشد.
(منابع: جنگ خبر، بی بی سی، اخبار آمریکای لاتین (LN)، رادیوفردا، العربیه، تاگس اشپیگل، ایلنا، یورونیوز، ال پائیز، رادیوزمانه)
منبع: نبرد خلق شماره ۴۹۰، پنجشنبه ۱ خرداد ۱۴۰۴ - ۲۲ می ۲۰۲۵
|