فراسوی خبر... یکشنبه ۳ اردیبهشت

سرنوشت "برجام" در سوریه تعیین می شود

منصور امان

حملات رییس جمهور، وُزرای خارجه و دفاع آمریکا و نیز نماینده این کشور در سازمان ملل مُتحد علیه رژیم جمهوری اسلامی در چند روز گذشته، حکایت از شکل گیری یک نظرگاه واحد و هماهنگ شده در دستگاه اجرایی ایالات متحده پیرامون رویکرد به سیاستها و رفتار حاکمان ایران دارد.

اگرچه به ظاهر لبه تیز سُخنان پایوران آمریکایی توافُق هسته ای را نشانه گرفته، با این حال چنین نمی نماید که توافُق مزبور با خطر برهم زده شدن روبرو گردیده و دولت آمریکا در حال زمینه چینی برای بازگشت به دوران بُحران هسته ای باشد. کاخ سفید به تازگی پس از تایید آنکه رژیم مُلاها به تعهُدات خود در توافُق هسته ای وین عمل کرده، تعلیق تحریمها را تمدید کرد. همزمان، انتقادهای واشنگتُن از "برجام"، نه با طرح صریح لغو آن و نه با اشاره به سیاستی جایگُزین همراه بوده است؛ دو پُرسش کلیدی که در آغاز هر مسیری به این سمت باید پاسُخ گرفته شوند.

از سوی دیگر، مُهمترین مُتحدان منطقه ای آمریکا، اسراییل و عربستان سعودی، حفظ توافُق موجود را بهتر از برهم زدن آن می دانند. آنها کاهش جدی خطر دستیابی حاکمان ایران به جنگ افزار هسته ای را در دوره کنونی مُثبت می انگارند و به مُوازات آن مُطمین نیستند که در حال حاضر آلترناتیوی جدی برای این توافُق وجود داشته باشد؛ راه حلی که شرط توانایی پایش سریع و کم دامنه بُحران پیش بینی پذیر پس از لغو "برجام" را برآورده سازد.    

بنابراین پُرسش بیشتر می تواند این باشد که سیاست واحد واشنگتُن به کُدام سمت گرایش دارد و چه هدفی را در برابر نهاده. پاسخ به این سووال را می توان با دقت به موضوع دیگری که آقای ترامپ و پایوران ارشد دولت او به انتقادهای شان از توافُق هسته ای گره می زنند، دریافت.

آنها یکصدا به فعالیتهای ماجراجویانه و تروریستی رژیم مُلاها حمله می برند و در کفه دیگر ترازویی که برنامه هسته ای را ارزیابی می کنند، "نقش مُخرب" حاکمان ایران در منطقه و تلاشهای آنها برای "بی ثبات کردن خاورمیانه" را قرار می دهند.

با نگاه به هر دو کفه ترازو، خُطوط یک رویکرد دو سویه را می توان باز شناخت که بر حفظ توافُق هسته ای و همزمان افزایش فشار برای گُسترش آن به "برجامهای دو و سه و غیره" تمرکُز دارد. در این انگاشت، توافُق هسته ای به مثابه نُقطه شروع یک روند و نه مقصد آن ارزش گذاری می شود. دولت آقای ترامپ به رژیم مُلاها پیام می دهد که پا برجا ماندن توافُق هسته ای در گرو "پایبندی به روح" آن است و این امر از اجرای تعهُدات فنی و تکنولوژیک هسته ای فراتر می رود. واشنگتُن به مُلاها هُشدار می دهد که اجازه نخواهد داد از "برجام" به مثابه سکوی پرشی برای گُسترش فعالیتهای مُداخله گرانه و توسعه طلبانه خویش در منطقه بهره گیری کنند و در این راستا تاکید می کند که توافُق با آنها را در یک پروسه دایمی بازنگری و سنجش قرار داده است.

میدان آزمون واقعی این سیاست، نه توافُق هسته ای، بلکه کانون جاری تضاد و رویارویی آمریکا و رژیم جمهوری اسلامی، یعنی سوریه است؛ جایی که از چشم حاکمان ایران و همچنین طرفهای خارجی آنها، دروازه نُفوذ ویرانگر و مرگبار "نظام" در منطقه به شمار می رود و فرایند و نتیجه بُحران آن، تاثیر مُستقیمی در سرنوشت "برجام" دارد. 

بازگشت به صفحه نخست