فراسوی خبر... چهارشنبه ۱۱ مرداد

بُمب ساعتی زیر مراسم حج

منصور امان

رژیم جمهوری اسلامی یک بازی خطرناک دیگر را در پهنه سیاست خارجی آغاز کرده که در مرکز تهدیدهای ناشی از آن بیش از هشتاد هزار شهروند ایرانی  قرار گرفته اند. رویکرد دوگانه حاکمان ایران نسبت به اهداف و منافع مراسم مذهبی حج در سال جاری، همچون یک بُمب ساعتی، زیر سفر این دسته از شهروندان به عربستان به کار افتاده است.

پس از یکسال غیبت، رژیم ولایت فقیه در حالی دوباره به مُسلمانان ایرانی اجازه شرکت در مراسم حج را داده که اختلاف در دستگاه قُدرت پیرامون سیاست خارجی بُحران زای "نظام" در منطقه، چگونگی برخورد و مُدیریت پروژه حج را نیز با ابهام روبرو ساخته است.

ناگفته پیداست که سفر ده ها هزار شهروند ایرانی به گونه همزمان به کشوری در منطقه بُحرانی خاورمیانه که رژیم ولایت فقیه آن را رقیب منطقه ای خود می داند و به مُوازات آن، ارزش کلان اقتصادی حج، این گردشگری مذهبی را به گونه بدیهی به یکی از پارامترهای سیاست منطقه ای "نظام" بدل می سازد.

این پُرسش که سیاست مزبور در دوران "برجام" چگونه باید به نظر برسد، یکی از ابهامهای جدی در دستگاه قُدرت است. در حالی که بخشی از حُکومت خواهان گُسترش "نرمش قهرمانانه" به گره گاه های دیگر تنش در سیاست خارجی است، بخش دیگر که ابزارهای اصلی تعیین سیاست را در دست دارد، از توسعه نُفوذ و کسب و ایجاد تضمینهای بقا در آن سوی مرزها دفاع می کند.

مراسم حج نیز به گونه ناگُزیر در این چارچوب قرار می گیرد. جناح میانه حُکومت از آن به عُنوان "دیپلُماسی حج" یاد می کند که هدف آن را در استفاده از این مراسم برای تخفیف تنش در مُناسبات با عربستان سعودی، به عُنوان یک بازیگر مُهم منطقه ای نیز بازگو می کند. در مُقابل، باند حاکم ولی فقیه، مُدافع خط ثابت "نظام" در مورد این رویداد به عُنوان ابزاری برای قُدرت نمایی خارجی، تبلیغات، به چالش کشیدن رژیم عربستان و حتی ضربه زدن مُستقیم به آن (همچون بلوای خونین ۱۳۶۶) است.

از آنجا که براساس توازُن قُدرت در دستگاه قُدرت، باند مزبور حرف آخر را به زبان می آورد، بنابراین نمی توان انتظار داشت که خواست یا قصد جناح میانه حُکومت تغییری در سیاست غالب بدهد؛ همانگونه که کمپین لفظی دولت آقای روحانی با این مضمون، نتوانست مانع حمله به مراکز دیپلُماتیک عربستان در ایران و برگرداندن وضعیت به حالت تنش آلود معمول گردد.

مُخالفت آشکار پایوران باند ولی فقیه با شرکت در مراسم حج امسال، همین هدف را در برابر نهاده و گمان نمی رود با اعزام زائران ایرانی در این نُقطه پایان یافته باشد. اگرچه نزدیک شدن هر چه بیشتر ایالات مُتحده به عربستان می توان عاملی پرهیز دهنده برای ایجاد بُحران در حج باشد، اما هر گاه یک تنش محدود با سیاست کُلی سازگاری داشته باشد، امر مطلوب و خواسته خواهد بود.

به این یا آن صورت، هشتاد هزار شهروند ایرانی که از باورهای مذهبی خود پیروی می کنند، از نگاه هر دو جناح حُکومت به ابزاری برای رقابت و پیشبُرد یک سیاست مُعین که کمترین ربطی به انگیزه آنان ندارد، تبدیل شده اند. آنها ملاط و آسیبهای جانبی طرحهای حُکومتی به شمار می روند که از دین به مثابه ارابه حمل هدفهایش استفاده می کند.  

 

 

بازگشت به صفحه نخست