رویدادهای هنری ماه

لیلا جدیدی

 

سخن روز

- "در جامعه ای که کارها برحسب استعداد تقسیم نشود، در حقیقت همه بیکارند" (فرانسوا ولتر (نوامبر ۱۶۹۴ - مه ۱۷۷۸)، فیلسوف نامدار فرانسوی عصر روشنگری. او شهرت خود را به خاطر نظریه پردازی در باره آزادی مذهب، آزادی بیان و جدایی دین از دولت و حمایت پرشور از آن کسب کرد)

- "هنرها تنها تقلید محض واقعیت خارجی نیستند و اگر برخی آثار هنری چنین هستند، در حقیقت در برابر رسالت عالی خود کاذب بوده اند" (آرتور شوپنهاور (۱۷۸۸ - ۱۸۶۰ میلادی)، فیلسوف آلمانی، فیلسوف پرنفوذ تاریخ در حوزه اخلاق، هنر، ادبیات معاصر و روانشناسی جدید)

 

کتاب

 

کتاب "الفبای آثار ساعدی" در بررسی آثار ساعدی

کتاب "تکه قبل از تکه ‌شدن" با عنوان دیگری، "الفبای آثار ساعدی»، کتابی است به نوشته آسیه جوادی درباره این نویسنده مطرح ادبیات معاصر ایران. این کتاب که از طرف نشر "افراز و در مجموعه "ادبیات معاصر ایران در گذر زمان" منتشر شده، دارای ١٤ بخش است که در هریک از این بخشها، یکی از وجوه کار ساعدی معرفی شده است.

بخش اول کتاب شامل سالشمار غلامحسین ساعدی است. بخش دوم شامل کتاب ‌شناسی او. در بخش بعدی نمایش ‌نامه ‌های ساعدی معرفی شده و بعد از آن داستانها، رمانها، کتابهای کودکان، فیلمنامه‌ ها و لال ‌بازیها.

نویسنده در هریک از این بخشها، پس از ارایه خلاصه ‌ای از اثر و معرفی شخصیتهای آن، به بررسی اثر مورد نظر پرداخته است. پس از معرفی و مرور آثار ساعدی، این نویسنده با مقاله‌ ای با عنوان "جهان ‌بینی ساعدی"، دیدگاههای وی را مطرح کرده است.

 

لیستی از چند کتاب در باره کارگران و مبارزات

سایت "به خاطر کتاب"، لیستی از بهترین آثار داستانی و غیرداستانی درباره مبارزه ‌ها و حقوق کارگران را معرفی کرده است . چند کتاب از لیست مزبور از این قرار است:

- "مبارزه‌ های عمومی، جنگهای شخصی"، نوشته "لارا ویکینسون"، ٢٠١٤. این کتاب داستان دهکده‌ خیالی "یورک ‌شایر فنلی داون" را به تصویر می ‌کشد. قهرمان داستان، مادر ٢٣ ساله چهار کودک و همسر یک کارگر معدن است که تجربیات هزاران زن رنج کشیده مانند خود را شرح می دهد؛ تجربیاتی که تبدیل به جنبش ملی می شوند.

- "هیچ چیز برای حسادت نیست"، نوشته "باربارا دمیک"، ٢٠٠٩. این کتاب اقتباسی از فیلم و واقعه ‌های سیاسی است و پروپاگاندا و اطلاعات نادرستی که کره شمالی می ‌دهد و از افرادی که رژیم "کیم جونگ ایل" بر زندگی آنها تاثیر گذاشته است، می‌ گوید.

- "خدای چیزهای کوچک"، نوشته "یارونداتی رو ١٩٩٧". این نخستین رمان نویسنده است و عواقب زندگی در سیستم طبقاتی هند را گیج ‌کننده و اندوهبار ترسیم می‌ کند.

- "آناتومی معجزه"، نوشته "پتی والدمیر"، ١٩٩٧. نویسنده ارزیابی چند جانبه ای از ریشه، بسط و گسترش و خاتمه آپارتاید در جنوب آفریقا دارد.

- "زنان: طولانی ‌ترین انقلاب"، نوشته "جولیت میچل"، ١٩٦٦. این رساله از جنبش زنان الهام گرفته و خبر از موج دوم فمینیسم در انگلستان می دهد.

 

انتشار کتاب "کودتا" از خاطرات روزولت از کودتای 28 مرداد

کتاب "کودتا" با ترجمه محسن عسکری جهقی توسط "نشر ثالث" منتشر شد. این کتاب، خاطرات کرومیت روزولت از کودتای 28 مرداد است.

کتاب از چهارم تیر 1332 و با اظهار نگرانی روزولت درباره‌ سرانجام تصمیماتی که قرار است برای ایران اتخاذ کنند، آغاز می ‌شود. در ادامه و طی 13 فصل، خواننده با روایتی داستانی، خاطرات روزولت از روزهای پرالتهاب مرداد 32 تا تبعید دکتر محمد مصدق به احمد‌آباد را می ‌خواند.

از نکات جالب این کتاب همراه کردن هر فصل با شعر و جمله ‌ای از بزرگان ادب ایرانی و خارجی همچون خیام، سعدی، توماس کارو و ویلیام شکسپیر است. این جملات و تذکره ‌ها به ‌نوعی تکمیل کننده‌ حال و هوای روایت آن فصل است و خواننده را پیش از ورود به روزهای داغ مرداد 32 از نگاه روزولت، نسبت به آنچه که قرار است بخواند، آماده می ‌کند.

کتاب "کودتا" در 253 صفحه و با قیمت 12500تومان به فروش می رسد.

 

اعطای جایزه انجمن قلم آمریکا به ستار بهشتی

جایزه "واسیل استوس" از سوی انجمن قلم آمریکا به ستار بهشتی، وبلاگ‌ نویس ایرانی که سه سال پیش زیر شکنجه های ماموران امنیتی جمهوری اسلامی به قتل رسید، اهدا شد.

این جایزه که هر ساله به نویسندگانی داده می ‌شود که به خاطر ابراز باورهای خود، مورد آزار و پیگرد قرار می‌ گیرند، از سوی انجمن "پن نیوانگلند" در آمریکا به ستار اهدا شده است.

انجمن "پن نیوانگلند" که تا کنون جوایز خود را تنها به نویسندگان زنده اهدا کرده، می گوید: "اهدای این جایزه ادای احترام به ستار بهشتی و دیگر نویسندگان منتقد ایرانی است که شجاعتی به ‌یادماندنی در مقابل سانسور، سرکوب و مرگ از خود نشان می ‌دهند."

"انجمن قلم در تبعید" ضمن قدردانی از این اقدام می نویسد: "بی ‌تردید، چنین اقدامهایی به مبارزه فرهنگی، سیاسی و اجتماعی نویسندگان، روزنامه ‌نگاران، هنرمندان و دیگر کنشگران جنبشهای اجتماعی ایران علیه حکومت سانسور و شکنجه و اعدام و خرافه اسلامی، یاری خواهد رساند."

 

کتابخوانی در سراسر جهان عرب بسیار پایین است

در جریان کنفرانس سالانه‌ کتاب و انتشارات که روز دوشنبه (۱۸ مه) در مصر به کار خود پایان داد، این کنفرانس هدف خود را کمک به رشد کتاب ‌خوانی در جهان عرب عنوان می کند.

در پایان کنفرانس اعلام شد، هر شهروند عرب به طور متوسط سالانه تنها ربع صفحه کتاب می‌ خواند. این در حالی است که میانگین کتاب ‌خوانی در آمریکا سالانه به ۱۱ کتاب و در بریتانیا به ۷ کتاب می‌ رسد.

بنا به تحقیق "هیات کتاب و انتشارات"، در سراسر جهان عرب سالانه ۱۶۵۰ عنوان کتاب تازه منتشر می ‌شود، درحالی که تنها در ایالات متحده سالانه بیش از ۸۵ هزار کتاب بیرون می‌ آید.

طبق آمار یونسکو، برای یک میلیون شهروند عرب تنها ۳۰ نسخه کتاب وجود دارد، درحالی که یک میلیون شهروندان اروپایی ۸۵۴ نسخه کتاب در اختیار دارند.

بنا به گزارش تازه، میزان مطالعه در جهان عرب حتی از بسیاری کشورهای خاورمیانه نیز پایین‌ تر است

 

موسیقی

 

هنرمندان آمریکایی در دفاع از قیام بالتیمور

"دریم هامتون"، یک فیلمساز و فعال مدنی می گوید هنگام خیزش جوانان بالتیمور از "جی زی" (مشهور، موفق ترین و همچنین ثروتمند ترین خواننده رپ آمریکایی) و "بیانسه" (خواننده معروف آمریکایی) خواسته بود به جنبش "زندگی سیاهپوستان اهمیت دارد" و آزادی بازداشت شدگان کمک کنند. وی می گوید به محض ارسال این پیام، دهها هزار دلار از جانب "جی زی" دریافت کرد. هر دوی این هنرمندان از حامیان این جنبش هستند.

"پرنس" خواننده، ترانه نویس و موسیقیدان معروف و محبوب آمریکایی، در کنسرت گردهمایی برای صلح در بالتیمور به حمایت از مردم این شهر شرکت کرد. 14 هزار نفر در این کنسرت شرکت کردند که بسیاری از آنها به نشانه حمایت از "فردی گری"، جوان 25 ساله ای که توسط پلیس به قتل رسیده بود، لباس خاکستری بر تن داشتند.

پرنس ترانه های کلاسیک خود مانند "بیا دیوانه شویم" و "باران بنفش" و همچنین ترانه "بالتیمور" که در همین رابطه نوشته را اجرا کرد. پیام او "همه چیز درست خواهد شد" و "این بار ما راه حلی خواهیم یافت" بود.

 

هنرمند محبوب جوانان مورد غضب کیهان

نویسنده‌ روزنامه کیهان به طور ضمنی خواستار قتل شاهین نجفی، خواننده منتقد و محبوب جوانان ایرانی، شده است. وی در یک ویدیو که توسط "نصر تی ‌وی"، از شبکه‌ های اینترنتی وابسته به سپاه پاسداران، تهیه و منتشر شده ادعا می کند شاهین نجفی بعد از خروج از ایران ابتدا به مجاهدین خلق پیوست و بعد به سازمان چریکهای فدایی خلق پیوسته است.

فرد مزبور به نام پیام فضلی ‌نژاد که عضو دفتر پژوهشهای موسسه کیهان است، پس از وارد آوردن اتهامات جنسی و جنایی به شاهین نجفی، وی را با سلمان رشدی مقایسه می‌ کند و یادآور می ‌شود که راهی به جز یک برخورد "فقهی- انقلابی" با این جماعت نیست. فضلی‌ نژاد با این مقایسه به گونه‌ ای حکم به قتل شاهین نجفی می‌ دهد. فضلی ‌نژاد در جای جای سخنان خود به آلبوم آخر شاهین نجفی با نام "صاد" که به نام "محمد نوبری" نیز معروف است اشاره می‌ کند.

پیش از این، دو تن از مراجع تقلید (گلپایگانی و مکارم شیرازی) فتوای ارتداد و مرگ شاهین نجفی را به دلیل خواندن ترانه "نقی" صادر کرده بودند. یک وبگاه بنیادگرا به نام "شیعه آنلاین" نیز برای کشتن او جایزه صدهزار دلاری تعیین کرده است.

 

سینما

 

در ایران، فیلم را باید با شرایط ساخته شدنش سنجید

جشنواره "سالزبری" که از سال ۱۹۷۳ تا امروز به عنوان یکی از مهم ‌ترین رویدادهای فرهنگی بریتانیا بیش از یک میلیون بازدیدکننده را به خود جذب کرده، شامل برنامه‌ های متنوعی مثل نمایش، رقص، موسیقی، سینما و ادبیات می‌ شود. این جشنواره از ۲۲ ماه می تا ۶ ماه ژوئن در جریان خواهد بود و تمرکز جغرافیایی امسال آن بر ایران است.

در بخش موسیقی قرار است ماهان اصفهانی، مجموعه ‌ای از آثار باخ را در کلیسای تاریخی سن مارتین اجرا کند. "مر کرباسی"، خواننده ‌ای اسراییلی که از پدری ایرانی متولد شده، کنسرتی خواهد داشت که موسیقی ‌اش تلفیقی از موسیقی ایرانی، مراکشی، اسپانیایی و آوازهای سنتی یهودی است.

اما تمرکز اصلی بر سینمای ایران است. مسوول بخش سینمایی فستیوال، "پاتریک بلیس" در این باره می گوید: "انتخاب من امسال ایران بود، چون مجموعه ‌ای گسترده و غنی از آثار سینمایی دارد که می‌ خواستم با مخاطب مان قسمت کنم. در کنار ایران، ترکیه را هم معرفی کردیم که در سینمای ملی ‌اش کارگردانان برجسته‌ تازه ‌ای مثل "نوری بیلگه جیلان" و "رها اردام" ظهور کرده ‌اند."

وی معتقد است ، سینمای ایران راه متمایزی برای نمایش دنیای بزرگسالان از چشم بچه‌ ها پیدا کرده که در نوع خودش بی ‌نظیر است.

بلیس می گوید جدا کردن آثار سینمایی از شرایطی که در آن تولید شده ‌اند خیلی دشوار است: "مساله سانسور و حقوق بشر در تولید فیلم در ایران و جاهای دیگر دشواری ایجاد می ‌کند و منتقدان در نقدهایش و هیات داوران یک جشنواره در اتاق داوری، این مسایل را نادیده نمی‌ گیرند. مثلا غیرممکن است که بتوان از "این یک فیلم نیست" جعفر پناهی لذت برد، بدون این که شرایط ساخته شدنش را دانست. وقتی کسی این شرایط را بداند، فیلم یکباره به دستاوردی فراموش نشدنی تبدیل می‌ شود."

 

مایکل کین، ریچل وایس و جین فوندا در جشنواره کن

فیلم ایتالیایی "جوانی" که همه جا با عنوان انگلیسی Youth معرفی شده، بر خلاف تیتر، حکایت سالهای پیری است. سه هنرپیشه بزرگ که هر سه نزدیک به هشتاد سال دارند، در این فیلم بازی می‌ کنند: "مایکل کین" انگلیسی و "جین فوندا" و "هاروی کیتل آمریکایی".

فیلم "جوانی" اثر "پاوولو سورنتیونو" است که سال ٢٠١۴ در آمریکا با فیلم "زیبایی بزرگ"، اسکار بهترین فیلم خارجی را برنده شد. سورنتینو که خود اهل ناپل است، فیلم جدیدش را به زبان انگلیسی ساخته است.

امسال نوزده فیلم از جمله آثاری از "ژاک اودیار"، "نانی مورتی"، "گاس ون سنت" و "پاوولو سورنتینو" در بخش مسابقه برای گرفتن نخل طلا رقابت می ‌کنند.

ریاست هیات داوران امسال با برادران "کوئن" است و "سیینا میلر" و "جک جیلنهال" از اعضای آن هستند. جشنواره فیلم کن از سیزدهم تا بیست و چهارم ماه مه برگزار می شود.

 

فیلم "آواز بی ‌سرزمین" با موضوعی باورنکردنی برای جهانیان

مستند "آواز بی سرزمین" ساخته آیت نجفی، سفر دور دنیای خود را از جشنواره به جشنواره ادامه می‌ دهد. این فیلم روایت تلاش آهنگساز زن جوانی است که قصد برگزاری کنسرتی در تهران با تک ‌خوانی زنان را دارد.

شخصیت اصلی "آواز بی سرزمین" سارا نجفی،‌ خواهر کارگردان است؛ نوازنده و آهنگساز جوانی که برای گرفتن مجوز و سالن از اداره ‌ای به اداره‌ دیگر می ‌رود، با افراد مختلفی مذاکره می ‌کند و برای رسیدن به مقصود، دست به ترفندهای گوناگون، از جمله دعوت یک گروه فرانسوی برای همنوازی و همخوانی می ‌زند.

جدیت "قهرمان داستان" برای رسیدن به هدفش نقشی کلیدی در فیلم ایفا می‌ کند؛‌ جدیتی که تمام مدت با لبخند و حتی در برخی موارد با شوخ ‌طبعی او همراه است. ترکیب این دو صفت با چهره‌ "معصوم" سارا نجفی و رفتار "عادی" او به‌ دور از هر گونه ژست‌ روشنفکرمابانه، از این آهنگساز جوان شخصیتی سمپاتیک می ‌سازد که تماشاگر برایش از ته دل آرزوی موفقیت می‌ کند.

کف ‌زدن ‌طولانی و اظهارنظرهای مثبت تماشاگران در پایان نخستین اکران فیلم در برلین را می‌ توان به حساب رضایت آنها گذاشت.

 

تیاتر

 

جشنواره تئاتر تجربی دونزدورف و گروه " سایه"

 

تئاتر "در" به نویسندگی و کارگردانی مهدی مشهور، کاری از "گروه تیاتر سایه" به تازگی در جشنواره تیاتر تجربی "دونزدورف" اشتوتگارت اجرا شده است. این تیاتر تنها اثر ایرانی حاضر در این جشنواره بوده است

این گروه که تاکنون در ایران اجرای عمومی نداشته است، چندی پیش با نمایش "کلمات و مرد" در" آف آف" برادوی نیویورک به اجرای این تیاتر پرداخته بود.

مهدی مشهور و گروهش تاکنون در جشنواره ‌های خارجی زیادی در کشورهایی چون آلمان، ایتالیا، فرانسه، روسیه، لیتوانی، ارمنستان و... آثارش را روی صحنه برده اند.

او با تیاتر "در" به موضوع مهاجرت دو دختر ایرانی و دغدغه ‌های پیش‌ روی آنان می ‌پردازد. تلاش کارگردان این بوده که بدون قضاوت، موقعیتهای دشواری که این دو شخصیت در آن قرار گرفته‌اند را به تصویر بکشد.

افزودن بر گروه تیاتر سایه، گروه ‌های تیاتری از کشورهایی چون مصر، جمهوری چک، ترکیه، آلمان، ایتالیا، هلند وسوییس در اشتوتگارت، مرکز ایالت بادن وورتمبرگ آلمان آثارشان را روی صحنه بردند.

 

نقاشی

 

تابلوی "زنان الجزیره" پیکاسو رکورد قیمت را شکست

تابلوی "زنان الجزیره" اثر "پیکاسو"، نقاش اسپانیایی در حراج کریستی در نیویورک با قیمت ۱۷۹ میلیون و ۳۰۰ هزار دلار به فروش رفت. به این ترتیب رکورد گران ترین تابلوی فروخته شده که تا این زمان ۱۴۰ میلیون دلار بود، شکسته شد.

این تابلو پس از ۱۱ دقیقه به خریدار ناشناسی که تلفنی در مزایده شرکت کرده بود، فروخته شد.

پیکاسو تابلوی رنگ روغن "زنان الجزایر" را در سال ۱۹۵۵ با الهام گرفتن از "اوژن دلاکروا"، نقاش فرانسوی قرن نوزدهم، برای ادای احترام به "هنری ماتیس" خلق کرد. خلق کرد.

این تابلو در سال ۱۹۹۷ در حراجی دیگری به قیمت ۳۲ میلیون دلار فروخته شده بود.

 

شعر

 

مسافرانم می آیند!

فتح اله کیائیها

 

اینجا کسی به فکر مسافر نیست.  

کلاغها می خوانند،

با شومیِ قارقارشان.

اینجا کسی مسافران را به انتظار نمی ماند!

کلاغهای شوم ، کلاغهای مرثیه،

می خوانند.

اما..... من ایستاده ام

کناره ی سکو؛

روبرویم

گستره ی دشتی است

با زوزه های بادی

پیچنده در تن مزرعه ای

که اسبان وحشی طوفانش

دیر و دوریست

به خستگی چنان در نشسته اند

که گویا هر گزبه پای،

بر نبوده اند.

و پشت سرم

ریلهایی است

خفته در تاری زنگاری،

و فرو فتاده در حسرت

گامهای لوکوموتیوی پیر

با هن و هنِ نفسهایش

و پژواک سوت محزونش

در فضای مرگ آجین.

علفزاری مستور شده در

گستاخی هرزه علف هایی

که یاَس را بوته بوته میکارند؛

بر شانه های خسته ی

پلهایش .

و مگسها و مگسها؛

که گند گرفته لاشه های نا امیدی را

به ضیافت نشسته اند.

اینجا کسی به فکر مسافر نیست.

کلاغ های مرثیه می خوانند.

 

اما...... من ایستاده ام

گواهی قلبم را

و مژده نوای ساعت ایستگاه را

با دینگ دانگ سر خوشش

و محزونی صدای خَش دارش

آنسان که می خواند:

قطار می آید؛

بی هیچ تاخیری

با انبوهیِ مسافران کارگرش

و هن و هن لوکوموتیوش

که پیر است..... خسته است

   .....اما.....

سر شار از امید و غرور است.

 

می دانم ، می دانم

((کارگران می آیند))

قلبم نوید می دهد این را و

دینگ دانگ ساعت ایستگاه:

 

کارگران در راهند !

می آیند

ومی لرزد زمین

زیر استواری گامهاشان

وایستگاه پر می شود

از انبوهیِ سرود، انبوهیِ شادی.

و کلاغهای مرثیه می میرند.

و ریلهای به زنگ نشسته

جلا می یابند.

گرسنه گیِ اسبانشان

یائسه گیِ علفزار را

درو می کند

وکمرشکن می شوند

هرزه علفهای نا امیدی

زیر ضربت پاهاشان؛

آنچنان که رقص را آنان

با شادی به پای اندر می شوند.

 

رفقای کارگرم می آیند، می دانم.

با چمدان چمدان کتاب

چمدان چمدان سرود

چمدان چمدان عشق.

آنان :

خسته از کار

و گرسنه از تلاش

و تشنه اند ،

می دانم. می دانم . می دانم.

خستگی شان را به شانه می گیرم

نانم را با آنان می خورم

آبم را با آنان می نوشم.

انتظارم را... گرسنه گیم را و تشنه گیم را

با آنان می خوانم.

رفقای کارگرم می آیند و

با ضرب آهنگ پتک هاشان؛

ریلهای فولادین،

از شانه زنگار می روبند.

و گندمزارها ؛

زرینه می شوند،

در تلولو داس هاشان.

آنها می آیند، می دانم.

سرودشان را می شنوم .

با چمدان چمدان عشق

چمدان چمدان کتاب

چمدان چمدان شادی،

می آیند ، می دانم.

خستگی شان را من

گرم در آغوش می گیرم.

نانم را با آنان تقسیم می کنم.

آبم را با آنان می نوشم

و شراب رهاییم را

در کنارشان به رقص

مزه مزه می کنم. 

آنان می آیند...

می دانم.

 

19 آوریل 2015

 

 

سلام ای ستارۀ سفر

رضا بی شتاب

 

باغ را به سر، گذشت

سرگذشتِ نانبشتۀ پریشِ خویش

چه شد، چه بود

کِه ناگهان گُل ام رُبود؟

چرا زِ من گذشت

رفت وُ پشتِ سر نگه نکرد

کجا نبشته این سخن

که دوست را رها کنند وُ بگذرند

 

نه پاسخی به نامه داد

نه قاصدی به سویِ من روانه شد

ندیده جایِ خالی اش

چه آتشی به پا نمود وُ خانه بی ترانه شد

به این رواقِ تیره هر غروب

غمِ جهان دلِ مرا نشانه شد

نمانده در کنارِ من

مگر درختِ خامُشی وُ قُمریِ غریب

که ناله می کند: کجاست او، کجاست کُو...

باد، ابر را کشید وُ بُرد

برکه دیده اش براه ماند وُ مُرد

 

سلام بر تو ای ستارۀ سفر

بُرو به او بگو:

ندانی ای گُلِ یگانه ام

که بر منِ شکسته پَر

ز دوری ات چه ها گذشت

 

6 مه 2015

 

برای فریناز

مهرداد م

 

غَمین روزهای غم

شبْ شبیه تو نیست

عدوی طلوع بود

که رسالت شب را

در شامگاه عشق

بی شراب

مَشام شَر را، وضوی مرگ گرفت

منبع: نبرخلق شماره 359، اول خرداد 1394 (22 مه 2015)

 بازگشت به نبردخلق

بازگشت به صفحه اول