|
رویدادهای هنری اردیبهشت (۹۷) فتح الله کیائیها
بجای مقدمه وحشت فیلمساز بنفش از گلشیفته فراهانی جشنواره سینمایی امسال کن بی گمان صحنه رو در رویی سه سینماگر ایرانی بود که هر کدام در شکل و شمایل متفاوتی از خود به شکار نخل طلایی رفتند. یکسوی این مثلث گلشیفته فراهانی است که با بازی درخشانش در فیلم "دختران آفتاب" و با صدای قدرتمند زنان ایزدی تازه رها شده از چنگال داعش، لرزه بر اندام هر تماشاگری می اندازد. به خصوص در آنجا که این دختران دردمند و تحقیر شده، به جای آه و ناله کمر همت بسته و گروهی پیکارگر را تشکیل می دهند و عزم آن دارند که تا پایان کار داعش و افکار پوسیده داعشی دست از تلاش نشویند. گلشیفته که خود محکوم به تبعید به علت افکار ابو داعشی حاکم بر زادگاهش است، نقش قدرتمندی در قالب دخترک ایزدی به نام "بهار" را بازی می کند که بی اختیار تماشاگر را به قلب فاجعه می کشاند؛ فاجعه ای به نام اسلام داعشی در طیف شیعه و سنی اش که سالهاست مرگ و شکنجه و درد و زخم را بر پیکر منطقه خاورمیانه و جهان اسلام نشانده است. دیگر ضلع این مثلت ناهمگون، فیلمساز محبوب ام القرا است (اصغر فرهادی) که با فیلم "همه می دانند" پای در صحنه رقابت نهاده و طنز قضیه آنجایی است که ایشان هم افتتاح کننده این رویداد سینمایی است و هم بر خلاف نام فیلمش، خودش چیزی را نمی داند و یا نمی خواهد بداند. و چهره سوم سینمایی در این میان جعفر پناهی است که به حکم حاکمان هنر ستیز در پشت دیوار زندان میهن محبوس است و تا اطلاع ثانوی ممنوع الخروج. او بر اساس پیامی که در صفحه شخصی اش منتشر کرده می گوید: "از روزى که نام "٣رخ" در میان فیلمهاى بخش مسابقه کن اعلام شد، حمایت کم نظیر خانواده سینما، امید و باورم را در راه استقلال سینما و سینما گران دوچندان کرد. در طى این مدت، دو بار به شکل غیر مستقیم جهت رفتنم به فستیوال کن پیام داده شد؛ پیامى که به نوعى از من مى خواستند از آن نامه هاى معمول (توبه نامه و اظهار پشیمانی) بنویسم تا مشکل سفرم حل شود. جوابم مشخص بود: من جرمى مرتکب نشدم که حال درخواست بخشش یا تقلیل در حکمى که داده اند بکنم. اگر مى خواستم چنین کنم، در زندان کرده بودم. "نوشتن نامه یعنى قبول حکمى که حتى در قرون وسطى یا دوران مک‌کارتى فکرش هم غیر قابل باور بوده است." و او اینک با فیلم "سه رخ" پایی پنهان بر فرش قرمز کن نهاد؛ فیلمی که در آن به سراغ دختری می رود که خانواده اش از او خواسته اند تا دانشگاه هنرش در تهران را رها کرده و به روستایش باز گردد. در این فیلم او و یک بازیگر زن سرشناس قدیمی سعی بر آن دارند که در امر تصمیم گیری دختر به او کمک کنند، اما محو میهمان نوازی و احترام به حرمتهای سنتی این خانواده روستایی می شوند و الی آخر... اما آنچه که در پشت پرده این رویداد سینمایی و این سه چهره ناهمگون شنیدنی است، آنکه بر اساس گفته های گلشیفته فراهانی، آقای اصغر فرهادی چنان او را ندیده می گیرد که گویا موجودی نامرئی است. او در مصاحبه با "لئا سالامه"، روزنامه نگار مشهور فرانسوی، در یک میز گرد تلویزیونی می گوید: "سه ایرانی در بخش اصلی جشنواره فیلم کن حضور دارند: جعفر پناهی، اصغر فرهادی و من. هر موقع فرهادی حرف می زند، مرا ندیده می گیرد. او از جعفر پناهی صحبت می کند، اما حتی اسم مرا به زبان نمی آورد. برای اینکه من قانون [جمهوری اسلامی] را رعایت نکردم و مرا از خودشان راندند. مرا تبعید کردند." و این در حالی است که اصغر فرهادی با رندی تمام و کمال، چهره در پشت ژست بشر دوستی پنهان کرده و مرتب دم از آزادی جعفر پناهی و اینکه در حق او انصاف و عدل رعایت نشده می زند بی آنکه بگوید همان دولتی پناهی را ممنوع الخروج کرده که انگشتان بنفش او و نمایندگانش در مراسم اسکار، صندوق شان را پر درآمد کرد. او در مصاحبه با خبرگزاری آلمان گفت" "این عادلانه نیست که او [پناهی] از حضور در کن محروم مانده، اما من خوشحالم که همچنان کار می کند و از فعالیتهای سینمایی خود دست نکشیده است." و البته در پایان این سوال در ذهن هر انسان کنجکاوی شکل می گیرد که وحشت اصغر فرهادی از بردن نام گلشیفته فراهانی در چیست؟
سینما
جعفر پناهی برنده جایزه بهترین فیلمنامه جشنواره کن شد جایزه بهترین فیلمنامه جشنواره فیلم کن به طور مشترک به جعفر پناهی، فیلمساز ایرانی و "آلیس روهرواچر" رسید. جعفر پناهی در پیامی که شنبه ۲۹ اردیبهشت به این مناسبت توسط دخترش خوانده شد از عباس کیارستمی یاد کرد. فیلم "سه رخ" به کارگردانی جعفر پناهی شنبه هفته گذشته بدون حضور او در جشنواره کن اکران شد. باوجود درخواست بسیاری از هنرمندان سرشناس و مسوولان جشنواره کن، مقامات جمهوری اسلامی با سفر جعفر پناهی به فرانسه مخالفت کردند و او نتوانست در مراسم رونمایی از فیلم خود شرکت کند. جعفر پناهی از چندی پیش و به دنبال اعتراض به حکومت و حمایت از خیزشهای ۸۸ از فعالیتهای سینمایی منع شده و ممنوع الخروج است، با این حال او به صورت غیررسمی به فیلمسازی ادامه می دهد. جایزه نخل طلایی فیلم کوتاه به فیلم "همه این مخلوقات"ساخته "چارلز ویلیامز" رسید و جایزه "دوربین طلایی" به فیلم "دختر"ساخته "لوکاس هونت" تعلق گرفت. دوربین طلایی به فیلمسازی اهدا می شود که با نخستین اثر بلند سینمایی خود در یکی از بخشهای جشنواره کن حضور دارد. جایزه بهترین بازیگر زن برای بازی در فیلم "آیکا" به "سمال اسلیامووا" اهدا شد. "آیکا"را "سرگئی دوورتسووی"، سینماگر قزاقستانی، کارگردانی کرده است.
جایزه نوعی نگاه به فیلمساز ایرانی هیات داوران بخش "نوعی نگاه" هفتاد و یکمین دوره جشنواره فیلم کن به ریاست "بنیسیو دل تورو"، بازیگر شناخته شده، برندگان این بخش را اعلام کردند و جایزه اصلی را به فیلم "مرز" از سوئد و دانمارک ساخته یک فیلمساز ایرانی تبار به نام علی عباسی دادند. فیلم آقای عباسی که در روزهای ابتدایی جشنواره به نمایش درآمد، درباره زنی میانسال است که به عنوان مامور گمرک فعالیت می کند. او که دارای تواناییهای ویژه از جمله در تشخیص احساس انسانهاست، به دنبال آشنایی با موجودی خاص پی به ریشه های غیرطبیعی اش می‌برد. نمایش این فیلم با استقبال قابل توجه منتقدان و تماشاگران روبرو شده بود و به عنوان یکی از شانسهای احتمالی دریافت جایزه در بخش نوعی نگاه مطرح بود.
کتاب
نمایشگاه کتاب تهران بدون سانسور در شهر کلن سومین نمایشگاه کتاب تهران بدون سانسور در تور اروپایی خود روزهای هشتم و نهم مه در شهر کلن آلمان برگزار شد. این نمایشگاه که به صورت یک تور از آمریکا و کانادا شروع شده و به شهرهای اروپا می آید، روزهای هشتم و نهم مه در شهر کلن آلمان برگزار شد. در این نمایشگاه از جمله "زبان و شبه زبان، فرهنگ و شبه فرهنگ" نوشته آرامش دوستدار، کتاب "کافه پناهنده ها" اثر ناهید کشاورز، "جامعه تعزیه" نوشته محمود صباحی، "سرکوب و کشتار دگراندیشان مذهبی در ایران" نوشته ایرج اشراقی و "این سانسور لعنتی" نوشته محمد تنگستانی معرفی شدند و نویسندگان آنها با مخاطبان شان رودر رو گفت‌وگو کردند.
هنر چپاول در دیار ام القرا ماجرا از این جا آغاز شد که صادق سجادی که از او به عنوان "معاون پژوهشی و عضو سابق شورای عالی علمی مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی" یاد شده، روز دوم اردیبهشت از مدیریت این مرکز انتقاد کرد و با اشاره به درآمدهای مرکز گفت: "ما نمی دانیم این درآمدها خرج چه می شود." او به شفاف نبودن هزینه هایی مثل "خرید کتاب" و "حق التالیف" ها اشاره کرد و گفت: "این مرکز در اساس برای دائرة المعارف بزرگ اسلامی تاسیس شد، اما طی سالهای اخیر بخشی از بودجه، صرف دانشنامه هایی شد که اصلا ربطی به دائرة المعارف بزرگ اسلامی نداشت." این مقام پیشین مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، رقم کلی بودجه این مرکز در سال گذشته خورشیدی را "۶ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان" اعلام کرد. در واکنش به این گفت و گو، روابط عمومی مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی اعلام کرد که صادق سجادی دیگر معاون پژوهشی این مرکز نیست و پیش از انجام این مصاحبه "عزل" (اخراج) شده است.
نقاشی
وقتی حراج گر بدشانسی می آورد تابلوی "تکاور دریایی" اثر "پابلو پیکاسو" که در سال ۱۹۴۳ خلق شده، پیش از اینکه به فروش گذاشته شود، آسیب دیده است. این اثر که دلالان بهای آن را بیش از ۷۰ میلیون دلار برآورد می کنند، پیش از فروش در حراج خانه "کریستی" به نمایش گذاشته شده بود. این خانه حراج در بیانیه ای نوشته است که نقاشی از فروش کنار گذاشته شده و باید بازسازی شود. در سال ۲۰۰۶ نیز یکی از نقاشیهای پابلو پیکاسو اشتباهی توسط مالک آن که قصد فروش داشت، پاره شد. او قرار بود آن را به قیمت ۱۳۵ میلیون بفروشد. این تابلو مدتی از بازار دور بود و بعد از اینکه تحت بازسازی قرار گرفت، به قیمت ۱۵۵ میلیون دلار فروش رفت. حراج خانه کریستی میزان آسیبی که به تابلوی "تکاور دریایی" وارد آمده را اعلام نکرده است. مدیر ارشد این حراج خانه می گوید: "این چیزها پیش می آید."
تاتر
پنجمین جشنواره تاتر مستقل ایرانی در لندن پنجمین جشنواره تاتر مستقل ایرانی در لندن برگزار شد. سوسن فرخ نیا که از بنیانگذاران گروه تاتر "سام" در سال ۲۰۰۰ است، جشنواره تاتر مستقل ایرانی لندن را در سال ۲۰۱۳ با کمک جمعی از هنرمندان ساکن لندن راه اندازی کرد. به گفته او: "ایده داشتن یک جشنواره تاتر ایرانی‌در لندن سالها در ذهن ایرانیان مهاجر این شهر بود. این در حالی است که چنین جشنواره هایی‌از سالها پیش در آلمان و هلند برگزار می شود." جشنواره امسال با حضور پرویز صیاد افتتاح شد و در آن گروههایی از اروپا و آمریکا و بریتانیا به اجرای نمایش پرداختند. برنامه این دوره شامل یازده اجرای نمایشی، جلسات بحث و پرسش و پاسخ، همچنین نمایشی برای کودکان بود. مراسم اختتامیه جشنواره با حضور "هادی خرسندی" و با اجرای موسیقی "عبدی بهروانفر"، آهنگساز مستقل ایرانی ساکن لندن، پایان یافت.
شبی دور از وطن "شبی دور از وطن" نام نمایشنامه ای است در باره "بازار صابر"، شاعر تاجیک، که یک روز پس از خاکسپاریش دوباره اجرا شد و این بار با یاد او که دیگر نیست و به پاس خدمات فرهنگی اش به زبان و فرهنگ تاجیک. بازار صابر، شاعر سرشناس، که از پیشاهنگان نهضت استقلال طلبی در اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی در تاجیکستان به شمار می رود، اول ماه مه امسال در آمریکا در سن ۷۹ سالگی درگذشت. در این نمایشنامه نقش بازار صابر را "عبدالمومن شریفی"، هنرپیشه سرشناس تاتر اجرا کرد. او برای اجرای این نقش جوایزی در جشنواره های بین المللی به دست آورده است. "ماه پیکر یاروا" و "سهراب جنجالف" دیگر بازیگران نقشها هستند.
سروده ماه برای جانباختگان کازرون امید اقدامی
انگشتان ات را دور فولاد حلقه کن و بازویت را همچون شاخه ی درختی تکیده سفت بگیر
گلوله‌ی اول ات را شلیک کن این تیر تا رسیدن به مقصد از خیابانهای غرق در خون می گذرد
گلوله ی دوم ات را شلیک کن پیشانی کارگری را هدف بگیر که جز زنجیرهایش جانی برای از دست دادن دارد و زنی برای گریستن
گلوله ی سوم ات را شلیک کن نباید مادر ستار تنها باشد هزار ستار، هزار مادر دارند و هر مادر هزار فریاد...
گلوله ی چهارم را با زاویه ی چهل و پنج درجه بزن کمی پایین تر از آن روسری کمی به سمت چپ زنی ایستاده است که بین آزادی و مرگ انتخاب کند برای یک بار هم که شده به انتخاب اش احترام بگذار
گلوله ی پنجم را دورتر شلیک کن حمص و ادلب هنوز چند دیوار برای فرو ریختن دارند
گلوله ی ششم را هوایی در کن ترس باید همچون طاعون در جان ما بیفتد و جان بگیرد
خب دیکتاتور! تنها یک گلوله داری شلیک کن آخری را به مغز خودت بزن باید به پایان سلام کنی...
(منابع: دویچه وله، رادیو فردا، رادیو زمانه، بی بی سی، صدای آمریکا)
منبع: نبردخلق شماره ۳۹۹، سه شنبه اول خرداد ۱۳۹۷ - ۲۲ مه ۲۰۱۸
|