|
رویدادهای هنری (مرداد ۹۷) فتح الله کیائیها
هنرهای تجسمی
هنر نمایی معترضان با دیواره نگاری یکی از کانونهای اعتراضات سراسری که از دی سال گذشته آغاز شد و اکنون به دور دوم رسیده، کرج و گوهردشت در استان البرز است. در سالهای گذشته بسیاری از روستاییانی که به دلیل بحران زیست محیطی از روی خاک کنده شده اند، به امید آینده ای بهتر به حاشیه شهرهای بزرگ از جمله به کرج، گوهردشت و فردیس و شهریار در حوالی تهران مهاجرت کرده اند. تبعیضهای اجتماعی و بحران اقتصادی، به احساس پایین شهروندی در این مناطق دامن زده و آنها را برای شرکت در اعتراضات مستعد کرده است. شعارنویسی و نقاشیهای دیواری یکی از پیامدهای نوظهور در کرج و گوهردشت و فردیس در استان البرز است، تا آن حد که شهرداری کرج به صدا درآمده و از واندالیسم و گرایش شهروندان به تخریب خبر داده است. امیر کیانپور، دانش آموخته فلسفه، درباره اهمیت خیابان به عنوان رسانه معترضان می گوید: "خیابان، به ویژه وقتی به عنوان فضای بروز و بیان اعتراضات برجسته می شود که کانالی نهادی برای بیان و انتقال مطالبات وجود ندارند یا چنین کانالی کارایی خود را از دست داده است. خیابان امروز مرئی ترین و ملموس ترین عرصه کشمکش میان دولت -سرمایه– مردم است. سرمایه خیابان را برای انباشت ارزش اضافی می خواهد، دولت برای کسب و تثبیت اقتدار و مردم برای مقاومت علیه سلطه و استثمار. هر سه درعین حال سر ساختن "معنا" در خیابان در رقابت و تنش دائم اند."
سینما
جلوگیری از اکران ۲۰۳ فیلم در عرض ۳ سال "خانه سینما" اعلام کرده که در سه سال گذشته، هر سال نزدیک به ۴۵ فیلم سینمایی از وزارت ارشاد اسلامی پروانه ساخت دریافت کرده اند، اما به دلیل سانسور به نمایش عمومی درنیامده اند. با این فیلمها چه باید کرد؟ کانون فیلمنامه نویسان و انجمن تهیه کنندگان و کارگردانان سینما از خانه سینما خواسته اند این فیلمها را دستکم در جشن خانه سینما در حلقه سربسته ای از سینماگران نمایش دهد. "خانه سینما" اما ادعا می کند میسر نیست و می افزاید: "۴۰ فیلم در سال ۹۴، ۴۵فیلم در سال بعد و ۴۳ فیلم در سال ۹۶ تولید شده که دیده نشده اند. به این ۱۲۸ فیلم باید ۷۵ فیلم ما هم اضافه می شد و به این ترتیب در طول دو ماه باید روزی پنج فیلم را به نمایش بگذاریم که این غیر ممکن است. این پیشنهاد عملی نیست. نه این که نخواهیم، چون اتفاقا نظرات مثبت بود، ولی به شکل تکنیکی نمی توانستیم آن را اجرایی کنیم."
آیا ونیز، کن را تحت الشعاع قرار داده؟ اسامی فیلمهای پذیرفته شده در هفتاد و پنجمین دوره جشنواره جهانی فیلم ونیز روز چهارشنبه بیست و پنجم ژوئیه اعلام شد. قدیمی ترین جشنواره سینمایی جهان حدود یک ماه دیگر در جزیره لیدوی ونیز افتتاح می شود. انتخابهای ضعیف جشنواره کن امسال، راه را برای جشنواره ونیز باز کرده تا یکی از بهترین دوره های خود را با دعوت از تعداد قابل توجهی از سینماگران به نام در پیش داشته باشد؛ به شکلی که گفته می شود برخی از این سینماگران، فیلمهای خود را به جشنواره کن ارایه نکرده اند و به دلیل کیفیت چشمگیر جشنواره ونیز در دو سه سال گذشته - به ویژه سال پیش که شماری از بهترین فیلمهای سال را ارایه کرد - منتظر جشنواره ونیز مانده اند. امسال در بخش مسابقه جشنواره ونیز، فیلمسازان ستایش شده ای چون برادران "کوئن"، "مایک لی"، "ژاک اودیار"، "اولیویه آسایاس"، "آلفونسو کارائون" و "یورگس لانتیموس" به رقابت با یکدیگر خواهند پرداخت. از آنجا که فیلمسازانی چون "اودیار" و "آسایاس"ً بیشتر در جشنواره کن شرکت می کردند، زمزمه های عقب ماندن جشنواره کن از ونیز بالا گرفته است.
جشنواره سینمایی لوکارنو با اعلام برندگانش خاتمه یافت هفتادویکمین دوره از جشنواره سینمایی لوکارنو شامگاه شنبه (۱۱ اوت / ۲۰ مرداد) با اعلام برندگان به کار خود پایان داد. فستیوال لوکارنو که از سال ۱۹۴۶ به این سو هر سال در بخش ایتالیایی زبان سوییس برگزار می شود، پس از جشنواره های کن، ونیز و برلین، چهارمین جشنواره مهم سینمایی در جهان به شمار می رود. در جشنواره امسال، فیلم "سرزمین خیالی" از کشور سنگاپور و با کارگردانی "یئوسیه هوا" موفق به شکار یوزپلنگ طلایی شد. "سرزمین خیالی" داستان یک کارگر ساختمانی است که به تنهایی از چین آمده. او در زمینهای سنگاپور گم شده و یک مامور پلیس که دچار بی خوابی است، می کوشد از ماجرای پشت این زمینها و حکایت این مهاجر پرده بردارد. این فیلم از جمله به کار در دنیای مدرن و استثمار کارگران می پردازد.
هنرهای نمایشی
"پیکره زن، به مثابه میدان نبرد" این جمله ایست از "ساشا والتز" که یکی از شگفت انگیزترین آثار هفتاد و دومین دوره جشنواره "آوینیون" در فرانسه را با نام "مخلوق" (Kreatur) در روزهای پایانی ماه گذشته بروی صحنه برد. این اثر مفهوم قدرت را در اصلی ترین عنصر رقص، یعنی بدن می کاود و می شکافد و فارغ از هیاهو و شعار، اثر درگیر کننده ای خلق می کند که جدای از زیبایی بصری حیرت انگیز، تماشاگرش را به تفکر و کنکاش درباره مفاهیم مورد نظر خالقش وا می دارد. موسیقی مورد استفاده در اجرا، ترکیب غریبی است که با استفاده از صدای کارخانه ها شکل گرفته و به طرز شگفت انگیزی با فرم و محتوای اثر پیوند می خورد. صدای کارخانه هایی در ایتالیا، آلمان و روسیه مورد استفاده طراحان صدای این اثر قرار گرفته تا مفهوم بردگی و مفهوم قدرت را در دنیای معاصر موکد کنند و عجیب اینکه این صداهای ناهنجار، رفته رفته به ویژگی و خصوصیت اثری بدل می شود که بدون آن نمی توان این رقص را متصور شد. جشنواره آوینیون که در شهری به همین نام در فرانسه برگزار می شود، یک اتفاق هنری مردمی و معاصر است. این جشنواره در سال ١٩٤٧ توسط "ژان ویلار" بنیان نهاده شد و امروز یکی از مهم ترین رویدادها در زمینه هنرهای نمایشی معاصر در دنیاست.
ماهی سیاه کوچولو به پالیز رسید محمد عاقبتی نمایش "ماهی سیاه کوچولو" را از ۲۹ مرداد به تماشاخانه پالیز می آورد. "ماهی سیاه کوچولو" نوشته مهرنوش علیا (براساس داستان صمد بهرنگی)، به کارگردانی محمد عاقبتی، پس از اجرای موفق خود در تماشاخانه شهرزاد و نیویورک آمریکا، در تازه ترین اجرای خود در تماشاخانه پالیز روی صحنه می رود. در خلاصه داستان این نمایش آمده است: "ماهی سیاه کوچولو با مادرش در برکه ای کوچک زندگی می کند و رویای دریا در سر دارد." شهرزاد بهشتیان، آوا درویشی، مازیار سیدی، ناز شادمان، پارمیس عقدایی، مانیا علیجانی، مانلی قراخان در این نمایش به ایفای نقش می پردازند.
آنچه که روزی انقلابی کوچک بود، اینک جهانی را به لرزه کشانده وقتی هشت گروه مستقل تیاتر در سال ۱۹۴۷ به صورت غیررسمی در جشنواره شناخته شده "ادینبرا" شرکت کردند، تصور نمی کردند که خود بنیانگذار یک جشنواره تازه شوند. آنها برنامه های خود را تحت عنوان "فرینج" (حاشیه) ارایه کردند؛ عبارتی شبیه به "گروههای حاشیه ای". هدف آنها این بود که فعالیتهای فرهنگی و تئاتر بدون محدودیت روی صحنه برود. آنچه روزی انقلابی کوچک بود، امروز – پس از ۷۱ سال – به بزرگترین جشنواره فرهنگی با شرکت کنندگانی از بیش از ۵۰ کشور جهان تبدیل شده است. "فرینج" در عمل دیگر در حاشیه نیست، بلکه با برنامه ریزی و سازماندهی جداگانه و با بیش از یک میلیون بلیت فروخته شده در سال، جشنواره اصلی را با فاصله زیاد – جشنواره بین المللی ادینبرا – پشت سر گذاشته است. جشنواره ادینبرا از دو بخش اصلی (جشنواره بین المللی) و "فرینج" تشکیل شده است. فرینج که روزی در حاشیه جشنواره اصلی و با هدف برگزاری بدون محدودیت فعالیتهای فرهنگی شکل گرفته بود، امروز بزرگترین جشنواره فرهنگی جهان است. این جشنواره همه ساله در ماه اوت و در پایتخت اسکاتلند برگزار می شود.
ادبیات
رونق روزافزون کتابهای آتئیستی در ایران مجازات آتئیست و بی خدا بودن در ایران مرگ است، اما بسیاری از کسانی که خود را بی دین معرفی می کنند، خود را آتئیست نمی دانند و به تعبیر عرفان کسرایی، پژوهشگر مطالعات علم، "برخی نیز موقعیت خود را جایی میان خدا ناباوری و ندانم گرایی می دانند". با این حال رونق گرفتن انتشار و فروش کتابهایی که می‌توان آنها را به طور کلی و در مواردی با مسامحه، کتابهای آتئیستی خواند، موضوعی است که در بازار کتاب ایران در سالهای اخیر کاملا به چشم می آید؛ کتابهایی که یا نویسندگان آنها از آتئیستهای معروف دنیا هستند یا موضوع و مضمون آنها زیربنای تکاملی با رویکرد تاریخی دارد. انتشار کتابچه "اراده" اثر عصب شناس معروف، "سام هریس"، و باز نشر کتاب "ساعت ساز نابینا" اثر مشهور "ریچارد داوکینز" پس از یک دوره توقیف و نیز پرفروش شدن آثار تازه ای چون "انسان خردمند" اثر "یووال نوح هراری"، نشانه های نیاز جامعه کتابخوان ایرانی به آثار علمی و حتی شبه علمی ای است که دنبال چشم اندازهای تازه ای در افق اندیشه می گردد.
(منابع: دویچه وله، ایلنا، صدای آمریکا، رادیو فردا، رادیو زمانه ، بی بی سی، جنگ خبر)
|